18 Eylül 2008 Perşembe

 

ABASO

Alt ve aşağı [Abaso Gabya yelkeni]

ABLI

Seren ve bumba cundalarından aşağı iki tarafa inen halatlar

ABORDA

Bir teknenin diğerine veya bir iskeleye yanaşması

ABOSA

Bosayi tut veya geçici olarak durdur, borsaya vurmak

ABRAMAK

Kontrol altına almak, komutası altında tutmak, üstünden gelmek

AÇIKTA EYLENMEK

Bir teknenin sahilden veya iskeleden yada limandan açıkta beklemesi

ADMIRALTI DEMIRI

Çiposu kollarına dik ve hareketli eski sistem bir demir cinsi

AGANTA

Zincir veya halatın kısa bir zaman süresi için elde tutulup bırakılmaması [Aganta iskota, aganta borina borinata]

AGIZ KUSAGI

Armuz kaplamanın en üst sırası [bindirme kaplamanın da]

ALABANDA

Bordanın iç kısmı veya dümenin 35° ye kadar basılması

ALABURA

Altüst olma, teknenin ters çevrilmesi

ALAMA KÜREK

Hep birlikte kürek çekerken çekmeyi durdurmak için verilen komut

ALAMATRA

Karadeniz'de imal edilen balıkçı teknesi.

ALARGA

Açıkta demektir. [Alargada bekle, alarga dur][İtalyanca largo]
alargaya çıkmak, [açığa çıkmak]

ALAY SANCAGI

İşaret sancakları ile donatılmaya, alay sancaklarının çekilmesi denir.

ALBERABER

Hep birlikte kürek çekmek için verilen komuta

ALESTA

Hazir olmak, hazir olarak apikoda beklemek
Alesta tramola [Tramola etmeye hazir ol]

ALTABASO

Bir yelkenin alt yakasi, alt ve asagi anlaminda da kullanilir.

AMORA YAKASI

Dört köse bir yelkenin alt ve ön tarafindaki yaka
[Karula yakasi]

ANA GÜVERTE

Geminin veya teknenin üzerinde yürünen en üstteki güvertesi

ANA OMURGA

Postalarin baglandigi, bastan kiça kadar uzanan agaç / demir kisim

ANELE

Hareketli demir halka

ANELE BAGI

Aneleye yapilan bir çesit bag

APAZLAMA

Kemere istikametinden gelen rüzgar [Yelken seyri]

APIKO

Demirin vira edilisinde deniz dibinden kurtulup dimdik durdugu vaziyet, veya dikkatli olarak beklemek.

ARIYA

Yelkenin, sancagin veya çubuklarin asagiya indirilmesi
[Ariya sancak, ariya kürek]

ARMA

Sabit donanim [Direkçarmihlari, istralyalar]

ARMUZ

Güverte ve borda kaplama tahtalarinin arasindaki çizgi
[Armuztutmak, armuz kaplama]

ASKI MAPASI

Bir demir kaldirmak için bedenine konmus olan mapa

ASIRTMA PRAÇERA YELKEN

Kavançali seren yelkeni

ASOZ

Kaplama tahtalari için omurga ve bodoslamalar açilan oyuklar.

AVARA

Gemi, bot veya tekninin yanasik oldugu yerden ayrilmasi
[Avara etmek]

AYBOCU

Zincirin irgat çalistirilarak asagi alinmasi, indirilmesi

AYI BACAGI

Yelkenlerin farkli kontralarda açilmasi  [Pupa seyir]

AYNALIK

Kiç bodoslama üzerine konan ve dümen igneciginin üzerine kondugu tahta levha [Ayna kiçli tekneler]

AYNALIK TAHTASI

Bir teknede kiç taraftaki havuzda otururken arkaya dayanmak için konulmus olan tathta levha

BABA

Halat volta etmek için agaç veya metalden yapilmis silindirik biçimde güverte veya rihtima baglanmis bir eleman

BABAFINGO

Yelkenli bir teknede eger direk üç kisimdan ibaret ise; en üstteki parça.
[Italyanca: pappafico][Örnek: okul gemileri]

BADARNA ETMEK

Bir halatin asinmamasi için üstünün halat veya koruyucu bir malzeme ile sarilmasi

BAKLA

Zincirin bir halkasi

BALON-USTURMAÇA

Halattan, hasirdan veya sentetik malzemeden yapilmis, içi doldurulmus veya sisirilmis bir usturmaça çesidi

BANDOLET

 

BANDRA

Milliyeti gösteren sancak

BARBARISKA

Tututlmakta olan bir halatin kaymamasi için yapilan bir bag çesidi

BASTINA

Palangalarda kullanilan bir nevi dilli makara
[Karniyarik bastika]

BASTON

Ana civadranin üzerinde ileriye dogru uzatilmis çubuk

BAS

Bir teknenin ön ve ileri kismi

BAS BODOSLAMA

Omurganin bas tarafindan teknenin basini meydana getirmek için yukari istikamete dogru konulan agaç parçasi

BAS KASARA

Genellikle gemilerdeki bas tarftaki yüksek kisim

BAS OMUZLUK

Kemere ile bas bodoslama arasindaki yuvarlak kisim

BAS PARIMA

Bir botun bas üzerindeki analeye baglanmis kisa halati

BASLI

Bastarafin kiça nazaran daha batik olmasi

BASTANKARA ETMEK

Tekneyi bir sahile beya kumsala bas taraftan oturtmak veya yanastirmak

BASÜSTÜ

Bir botun bastarafinda oturabilecek ve ayakta durulabilecek platform

BERMUDA ARMA

Uzun bir direk üzerine yelken açmak için düsünülmüs arma tipi
[Marconi arma] Bu tip armada yelken sereni yok ancak bumbasi vardir.

BINDIRME KAPLAMA

Armuz kaplamanin biribir üzerine konularak yapilma sekli
[Bama tiriz]

BITA

Madeni babalarin bir tanesine, halat ve zincirlerin volta edilmesi için kullanilan silindirik madeni eleman

BOCURUM

Yelkenli teknelerde kiç bodoslama / kiç aynalik üzerinde bulunan direge çekilen yelken

BORDA

Su kesiminden yukarida kalan kisim

BORDA FENERI

Sancakta yesil, iskelede kirmizi olarak yakilan 112,5 açili fener

BORDA ISKELESI

Bir tekneye girip çikmak için inip kalkabilen ve içeriye alabura olabilen bir merdiven tipi [Pasarella]

BOSA/BOSA TUTMAK

Bir halat veya zincirin bedeni üzerine bosa tutarak abramak

BOS ALAMAK

Gevsek bir halati germek için fazlasini çekmek

BOS VERMEK

Halati kaçirmak

BRANDA

Eskiden yelken yapilan bir cins kumas yada kumastan yapilan ve gemicilerin hamak olarak kullandiklari yatak.

BUMBA

Yan yelkenlerin alt yakalarini germek için kullanilan bir cins seren.Yük gemilerinde yük aktarmak için ucuna palanga takilan seren

BURGATA

Halat ve zincir ebadini ölçmek için kullanilan bir ölçü

BÜKÜN

Halatin veya bir yomanin saga veya sola dogru kollarinin bükülmesi

CAMADAN

Camadan vurmak. Yelken alaninin küçültülmesi

CAMADAN BAGI

Bu küçültmeyi yapmada kullanilan bir bag çesidi

CAMADAN KALÇEALARI

Bu bagi yapmak için yelken üzerinde siralanmi ve yelkenin her iki yüzünde bulunan bagciklar.

CANKURTARAN SIMIDI

Denize düsenleri kurtarmak için çok hafif ve yüzer maddeden yapilmis, yuvarlak simit biçiminde ve bir salvoya bagli aygit.

CEVIZ

Halatlarin ucuna tutabilmek için veya süs olarak yapilan bir cins dügüm seklindeki isleme

CIVADRA

Teknenin bas tarafinda disariya dogru egik olarak uzanan sabit seren, genellikle yelkenli teknelerde floklari açmak için kullanilir.

CUNDA

Uç demektir. Direk cundasi, seren cundasi, bumba cundasi. Cunda yakasi: yelkenin seren yakalarina gelen uçlarina denir.

ÇALIM

Geminin bas ile kiçi arasinda inik meyil veya kiç tarafta su kesiminin altindaki dar kesim.

ÇAMÇAK

Teknede biriken suyu toplamak için tahtadan yapilmis bir cins kepçe

ÇARMIK

Direklerin her iki bordasina baglanabilmesi için gerilmis tel halatlar.

ÇENE

Omurga ile bodoslamamin birlestigi köse

ÇIMA

Halat, elincesi veya yomalarin uç kismi

ÇIMARIVA

Personelin tekne boyunca yanyana selamlama için dizilmesi

ÇIPO

Özellikle admiralti demirinde bedenin üst kismindan anelesinin altinda geçen kollara dik olarak baglanmis hareketli veya sabit agaç veya metal kollar.

ÇÖRDEK YAKASI

Seren yakalarinin geriye bakan kisimlari, üç köse yelkenlerdeki en üstteki pik yakasi

ÇUBUK

Ana direklerin üzerine konulan ekleme direkler

 

DABILBATIM

Gemilerin karinasi yirtildiginda teknenin su almamasi için postalarin iç tarafina ikinci bir kaplama konur ki, bu iki kaplama arasindaki double-bottom denir. Bu bölüm safra ve yakit deposu olarak da kullanilir.

DENIZ DEMIRI

Denizde ve rüzgarda hareketsiz kalan teknenin dalgalar borda vermemesi için bastan veya kiçtan denize attiklari koni seklindeki branda torba.

DESE ETMEK

Halatin veya zincirin iyice gerilmesi

DINGI

Bir çifte kürekle kullanilan patalya

DIREK FISTANI

Diregin güverteye girdigi veya etrafina çevrilen kusak

DOBLIN

Bir halatin iki çimasi arasindaki sarkik kisim

DOBLIN ALMAK

[Vermek, Tutmak] Bir halatin iki çimasinin gemide kalmak üzere bordadaki veya sahildeki bir babaya iki, üç kez sarilmasi

DÖKÜNTÜ

Deniz yüzeyine yakin kayalik kümeler

DÖSEKLI

Alti düz olan tekne

DIRISA ETMEK

Yön degistirmek, rüzgarin dirisa etmesi, bumbayi dirisa etmek

DÜMEN

Gemiyi istenilen yöne çevirmek için saç veya tahtadan yapilmis olup kiç tarafa monte edilen yelpaze seklindeki bir parça

DÜMEN BASLIGI

Yeke evini kusatmak - kuvvetlendirmek için dümen saftinin etrafina geçirilen maden baslik [=dümen tasi]

DÜMEN BODOSLAMASI

Kiç bodoslama

DÜMEN BOGAZI

Dümen yelpazesinden yukarida kalan kisim

DÜMEN DOLABI

Dümen yekesine bagli mekanizmasini çevirebilmek için yapilmis olan aygit.

DÜMEN DONANIMI

Dümen yekesi ile dümen dolabi arasinda kalan tel halat mekanizma, uskurlu saft ve kolar ile bunlarin geçtikleri makarali sistemin tümüne verilen isim

DÜMEN YELPAZESI

Dümenin esas ana parçasi

DÜMEN ZAVIYESI

Dümen yelpaze sathinin omurga ile yapmis oldugu açi

DÜMENCI PUSULASI

Dümen dolabinin hemen önüne konulmus olan miknatisi pusula

DÜMENTASI

Yekenin dümene baglandigi en üst kisim

EGLENMEK

Bir teknenin stop ederek veya çok agir yol ile gidecegi yere varmasi

EL DONANIMI

Mekanik olan irgat gibi aygitlarin el ile çalisabilmesi için yapilmis olan donanim

EL DÜMENI

Kol gücü ile bir taraftan diger tarafa basilan dümen

EL INCESI

Bir tekneden digerine veya sahile atilan ucunda kursun bir agirligin ceviz ile kapli oldugu ve sonuçta bir halatin baglanarak gönderildigi, parekete savlosu gibi incecik bir halat

EL ISKANDILI

Elektrikli iskandil olmayan teknelerde,derinlik ölçmek için çimasina 5 kg lik bir kursun asilmis ve üzerine kulaç taksimati yapilmis olan savlo

FAÇA ETMEK

Seren yelkenlerin bir taraftan prasya oldugu halde kapatilmasi

FAÇUNA ETMEK

Badarnanin tel veya mürnel ile siki sikiya baglanmasidir.

FALAKA

Iki matafora cundalari arasinda bulunup can halatlarinin baglandigi tel halat.

FARS TAHTALARI

Agaç bir teknenin sintine üzerindeki aralikli tahtalari

FILIKA

Savas gemilerindeki kürekli veya yelkinli tekneler

FIRDÖNDÜ

Zincirin gamba almamasi için aralara konan bir eksene bagli olarak dönen iki yarim bakladan olusan kilit

FIRENGI

Güvertedeki suyun denize akitilabilmesi için yali kütükleri üzerinden bordaya açilan oluklu delikler

FLADOR

Çarmihlarin gerilmesi için kullanilan sistem

FLAMA

Üç köseli sancak

FLASA

Halati meydana getiren incecik ipler

FLOK

Bas taraf çekilen üç köse yelken

FORA ETMEK

Bir yere baglanmis olan halatin oradan çikartilmasi
[Sivil denizcilikte: MOLA]

FRISKA

Bütün yelkenleri camadan vurmaksizin kullanilabilcek dercedeki sert rüzgar

FUNDO (FUNDA)

Demirlemek için verilen komut

GABYA

Ana direk ile babafingo çubugu arasindaki çubuk veya yelken

GAGA

Demirin iki ucundaki tirnaklarin en uç kismi

GAMBA ALAMAK

Halatin veya zincirin kendi etrafinda dönmesi veya burulmasi

GENOVA

Flok yerine çekilen çok daha büyük flok

GERDEL

Gemi ve teknelerde kullanilan tahta kova

GIZ

Kiç direkteki kisa seren

GOMINA

Mil uzunlugun 1/10 = 185 meter

GÖNDER

Ince düz ve uzunca olarak çekilmis çubuklar. [Sancak gönderi, filika kanca gönderi, civadra gönderi]

GÖZ DEMIRI

Bir gemide kullanilan ana demirler

GRADIN YAKASI

Bir yelkenin yan kenarlari

GRANDI DIREGI

Birden fazla direkli gemilerdeki en yüksek direk

GULET

Brig'ten küçük iki direkli hafif armali pruvasi kabasorta armali, praçilaya benzer uskuna

GURCATA

Bir direk üzerinde çanaklik kurmak için mauna kollari üzerine omurgaya aykiri olarak yerletirilen kollar. Yelken teknelerinde direkten inen istrelyalari açmak için kullanilan kollar.

GÜVERTE

Gemilerde ve teknelerde bastan kiça kadar dösenmis tahta veya madeni platform döseme

GÜVERTE KAPLAMASI

Güvertenin kaplanmasi için kullanilan malzeme

GÜVERTE HATTI

Güvertenin bordadaki izdüsümü

HALAT

Bitkisel sentetik veya çelikten yapilmis ve bükümlenerek çesitli kollarda biribirlerine sarilmis, bükülmeye ve çekmeye uygun urgan

HALAT BOSA

Demir atildiktan sonra demirin agirligini irgat üzerinden almak için çimalari güvertedeki mapalar bagli diger uçlarinda ceviz bulunan kisa halatlar.

HAMLA

Kürek çekilirken küregin bir periyot içindeki mesafesi [Hamle]

HAMLACI

Kürekli teknelerde serdümene en yakin kürekçi

HAVUZLUK

Yelkenli veya kürekli bir teknede kiç tarafta topluca oturulacak yer.

HIRÇA MAPASI

Zincirin zincirlikteki çimasinin omurgaya baglandigi kilit

HISA ETMEK

Bir seyi yukari kaldirmak. [Hisa sancak, hisa kürek]

IRGAT

Demir almada, halatlari dolayip gemiyi yanastirmada veya karaya çekmede kullanilan, hidrolik, elektirikli, istimli veya insan kuvvetiyle çalistirilan yatay veya dikey mekanizma [Yatay ve manivela kuvvetiyle çalistirilanlar = bocurgat]

ISKAÇA

Direk ve civadralarin alt baslarin alt baslarindaki topuklarin yerine oturmasi için açilmis olan yuva

ISKANCA

Degistirmek [nöbet, vardiya, kürek]

ISKARMOZ

Kürekli teknelerde küregin baglanmasi veya oturmasi için ay veya çelik seklindeki lumbar iskarmoz denilen aygitlar

ISKOTA

Yelkenlerin iskota yakalarini kullanmak, yelkeni rüzgar ile doldurmak için halat - palanga donanimi

ISKOTA YAKASI

Kabasorta yelkenlerde altyakalar; randa, pik veya floklarda alt geri köse

IÇ OMURGA

Postalari [bir ahsap teknede] omurgaya daha siki baglamak için bastan kiça kadar uzanan ikinci bir omurga

IGNECIK

Dümenin kiç bodoslamaya baglanabilmesi için, erkek ve disi olarak konmus olan mentese

ISKANDIL

Denizin derinligini ölçmek

ISKANDIL KURSUNU

Iskandil salvolarinin baglandigi agir kursun - agirlik

ISKANDIL SALVOSU

Iskandil kursunlarinin baglandigi isaretli salvo

ISKARÇA

Bir liman veya koy içindeki kalabalik tekne gurubu, karisik olarak demirlemis olan tekneler toplulugu

ISKELE

Teknenin sol yarisi veya gemiye girip çikmak için kullanilan sürme veya inip kalkan merdiven

ISKELE TAVASI

Iskelelerin alt ve üstünde girip çikmada ilk basilan platform

ISPAVLO

Katrasiz kendirden yapilmis iki kollu sicim [kirnap]

ISTINGA

Yelkenleri toplamak için kullanilan selviçe [Hareketli donanim]

ISTINGA ETMEK

Yelkenleri toplamak

ISTRALYA

Direk ve çubuklarin cundalarinda bas ve kiça dogru inen sabit arma, veya teknelerin postalarini bastan kiça kadar birbirlerine baglayan kusak

ISKAMPAVYA

Harp gemilerinde personel tasimakta kullanilan motorlu büyük filika

 

KABASORTA ARMA

Serenleri direklere dik ve kemere istikametinde olan dört köse yelkenli arma

KALASTRA

Kuntra güvertelerin üzerine alinan filikalarin oturtulduklari agaç veya metal kürsü

KALOMA

Demir üzerinde bulunan teknelerin denizde bulunan zincir mesafesi. Bosluk ve rahatlik, tolerans, ölçülü

KALOMA ETMEK

Zincir gerektiginde daha fazla salmak, [Kaloma vermek]

KANA RAKAMLARI

Gemilerin çektikleri su derinligini göstermek için bas ve kiç dikmeler hizasina sancak ve iskele taraflara desimetre veya feet cinsinden çizilmis rakamlar. [Romen ve italik]

KANDILISA

Yelkenleri yukari kaldirmak için kullanilan halat.
Trinket ve maestra serenlerinin kandilisasi : Istrise
Gabya serenlerin kandilisasina                  : Manti
Flok ve randa yan yelkenlerin kandilisasina: Çördek /Mandar denir.

KAPELE MUSAMBA

Pusla, dümen dolabi, kaporta, vinç gibi kisimlarin yagmur ve günesten korunmasi için yelken brandasindan yapilmis kiliflarin geçirilmesi için verilen emir.

KAPLAMA

Postalarin üzerine boyuna kaplanan saç veya tahtalar.

KAPORTA

Gemi veya tekne içindeki kapilara ve güverteden asagi inis ve çikis merdivenlerinin üzerindeki kapali yerlere denir.

KARANFIL

Pruva ve grandi diregicundalari arasindaki tel halat

KARAVELE KAPLAMA

Içi kutrani disi armuz kaplama olan bir kaplama sekli.

KARINA

Bir teknenin su altinda kalan islak kismi (dis kismi).

KARULA YAKASI

Bir yan yelkenin direge yakin alt yakasi (kösesi).

KASA

Halatlarin çimalarina açilmayacak sekilde yuvarlak sekilde yapilan ve dikisle emniyete alinan yuvarlak büyük halkalar.

KASARA

Teknelerin bas orta ve kiç kisimlarinda güverteden daha yüksek olan güvertelere veya kisimlara denir.

KASTANYOLA

Demir zinciri akarken durdurabilmek için irgat etrafina konan demir veya çelik serit çember (bir çesit fren balatasi).

KAVANCA

Herhangi bir seyi bir taraftan diger tarafa geçirmek veya asirmak ya da bir yerden diger bir yere aktarmak.

KEMERE

Güveretenin dösenebilmesi için posta uçlarini birlestiren enine (omurgaya dik) konan kisimlardir. (yarim oalnina ÖKSÜZ KEMERE denir).

KERTE

Bir dairenin 32'de biridir. (11 derece 15 dakika).

KERTERIZ

Herhangi bir maddenin bir tekneden olan yönünü miknatisi veya cayro pusla  ile tayin etmek veya ölçmek.

KERYE

Iki halti birlestirmek için veya halatin çimasina geçici kasa yapmak için [sadece madeni halatta] kullanilan civatali mengene

KIBLE

Güney

KIÇ

Teknenin geri tarafi

KIÇ BODOSLAMA

Omurgadan kiç taraf kaldirilan dik kisim [Agaç veya maden]

KIÇ GÖNDERI

Kiç tarafta sancak çekilmesi için dikilmis olan gönder.

KILIT

12,5/15 kulaç zincir uzunlugu veya iki kilit zinciri birbirine baglayan bir tarafi degirmi diger tarafi harbili bir cins zincir baklasi.

KINISTIN VALFI

Gerektiginde bir tekneye denizden su almak için su kesiminden asagiya konmus ve gerektiginde uzaktan açilip kapatilabilecek valf.

KOÇ BOYNUZU

Bas ve kiç omuzluklar ile mataforalarin üzerinde bulunan ve halat volta etmek için kullanilan boynuz seklinde iki kulakli madenler.

KOL

Flasalarin bir tarafa bükülmeisi sonucu halatta elde edilen elemanlar. Flasa gibi bütün halat boyundadirlar.

KOLTUK

Bir teknenin aborda oldugu yere sikilmasi için bas ve kiç omuzluklardan verdigi halat.

KONTRA MIZANA DIREGI

Mizana direginin gerisindeki direk

KONTRA OMURGA

Ana omurganin asinmamasi için altina konan serit halindeki parça.

KONTRA TAVLON GÜVERTE

Eski harp gemilerine ait bir güverte kati

KONTRATA MIZANA DIREGI

Kontra mizanadan sonraki kiç direk

KÖRKAPAK

Lumbuzlari içerden kapayan demir kapak

KUNTRA

Iskota yakasina baglanan iki inceden birisi iskota olarak kullanildiginda digeri kuntra olur. Kontra kontr kelimesinden gelme olup, karsi-zit-yedek anlaminda kullanilir.Kuntra omurga, bodoslama-grandi-güverte gibi Kuntra flok-kuntra mizana ve benzeri.

KURT AGAZI

Içinde halat geçmesi için güverte üzerinde bas ve kiç omuzluklarina monte edilen demir yastiklar.

KUTRANI KAPLAMA

Ahsap diagonal (çapraz) kaplama

KÜPESTE

Güverte üstündeki borda kaplamasi.

KÜREK LUMBARI

Askeri filikalarda iskarmoz yerine küreklerin oturtulduklari oyuk yerler (küpestede takazlik tahtasinda).

LAÇKA

Bosver, bosalt, bosalmis gevsemis anlaminda.

LALE HALATI

Dümenlerin denizli havalarda düsüp kaybolmamasi için dümen yelpazesinden geçip teknenin kiçina baglanan bir ince savlo.

LARMO

Floklarin açildigi istralya. ( Bazen flok larmosu  da denilir).

LAVA ETMEK

Bos al ve ger anlaminda bir emir. (Bosunu al)

LAVRA DELIGI

Bir teknenin içindeki suyu askiya alip bosaltmak için açilmis delik. (Genellikle kiç tarafta havuzlugun altindaki kruzlu yerde).

LIF

Nebati halatin yapildigi malzemenin en ince parçasi

LIGA CAMADAN

Yelkeni küçült, camadana vur demektir.

LIMBO

Bir seyin bir taraftan diger tarfa aktarilmasi. (Marmara etmek sadece sivi içindir.)

LIVAR

Balikçi teknesinde baliklarin taze kalmasi için alt tarafi denizle ilgili tahta havuz.

LOÇA

Demir zincirinin akmasi için açilmis deliklere geçirilmis madeni oluk.

LOKMA

Zincirin baklalarinin ortasina takviye için konmus parça.

LUMBARA AGIZI

Gemilere girip çikilan bordada açilan dört köse kapak.

LUMBUZ

Gemideki pencerelere verilen isim.

MANIKA

Bir teknenin alt kisimlarina güverteden asagiya dogru havalandirma için konulan genis boru.

MAPA

Sabit halka.

MARTIN DEMIRI

Çipo ve kollari ayni düzeyde ve kollari da beden etrafinda dönebilen bir sistemdeki demirdir.

MASTALYA

Tahta legen.

MASTORI POSTASI

Bir teknedeki en genis posta.

MATAFORA

Teknelerde veya sahilde filika veya botlarin asilabilmesi için uçlarinda palanga bulunan aygit.

MATAFYON

Yelken ve tentelerin delik açildiginda yirtilmamasi için delik etrafinin takviye edildigi  aleminyum veya halat yassi halka.

MAYNA ETMEK

Asagi indirmek (agir agir).

MEME

Demir kollarinin demir bedenine birlestigi noktanin alt kismi.

MEZESTRE

Yariya kadar indirmek.

MIL [Deniz mili]

Denizdeki uzunluk ölçüsü. (6080 feet = 1852 mt)

MIZANA DIREGI

3 direkli bir yelkenli gemide en kiçtaki direktir.

NETA

Muntazam, düzgün, tertipli veya emniyetli anlamina gelir.

NEVCET

Hamak sarilan incelere denir.

OMURGA

Bir teknenin postalarinin üzerine oturtulup baglandigi ve bastan kiça kadar devam ettigi agaç/madeni parçalardir. Genellikle küçük teknelerde yekpare olur.

OMUZLUK

Teknenin bas ve kiç tarafindaki 45 derecelik açi civarindaki istikamet.

ORSA

Yelkenleri elden geldigi kadar rüzgarin estigi tarafa yaklastirarak seyretmek. (Orsasina seyir)
ORSA YAKASI : Bir yelkenin direk tarafindaki veya rüzgar üstü tarafindaki yakasidir.

ORSA ALABANDA EGLENMEK

Rüzgari bordaya alarak, yelkenleri birbirinin aksine alip tekneyi yolundan alakoyup vakit geçirmektir.

ORSA ALABANDA TRAMOLA

Teknenin basini rüzgara alip bir kuntradan diger kuntraya geçmektir.

ORSA HALINDE

Bir teknenin mümkün oldugu kadar rüzgarin estigi cihete yakin seyredisi.

ORSA PUPA ÇEMBERI

Bumbanin cundasina yakin ve iki tarafinda da mapa bulunan madeni çember.

ORSADA KAZANMAK

Bir teknenin orsa seyrinde az düsme yapip istedigi tarafa gidiste kazanmasi.

ORSAYA KAÇMAK

Bir yelkenli teknenin devamli olarak bas tutamayip rüzgar üstüne kaçmasidir.

ÖKSÜZ KEMERE

Kemerenin ortadan kesilmis olarka yanda kalan kisimlari.

 

PALAMAR

Gemilerin rihtima veya iskeleye baglanmasinda halattan daha kalin yomalara verilen isim.

PALANGA

Bir halat ve anaz iki makaradan olusan kaldirma mekanizmasi

PALAVRA GÜVERTE

Eskiden harp gemilerinde toplarin bulundugu güverte

PATALYA

1-3 çifteye kadar kürekli ahsap teknelere harp gemilerinde verilen isim.

PATRISA

Çubuklarin baglanmasi için cundalarindan asagi ve geriye dogru inen ve tekneye baglanan sabit arma

PIK

Giz veya serenlerin üzerine açilmis üç köse yelken.

PIK YAKASI

Bir yan yelkeninin üst ve kösedeki yakasidir.

PIYAN

Bir halatin çimasinin açilip dagilmamasi için çomasina ispavlo veya gircila ile yapilan bir çesit dügüm sekli.

PORTUÇ

Alet edevat veya boya gibi sair seylerin saklanmasi için kullanilan dolap veya kamara gibi yerler.

POSTA

Üzerine kaplama tahtalarinin [veya saçlarin] tespit edildigi agaç veya maden egriler [kaburga]

PRUVA

Bir teknenin ön tarindan ileri istikameti.

PRUVA DIREGI

Birden çok direkli teknede ba taraftaki ilk direk.

PUNTEL

Güvertenin kuvvetlendirilmesi için alttan dikine konan destek veya güverte üzerindeki vardevelalarin tutmak için güverteye dik olarak konulan demir çubuklar.

PUSLA

Rota istikametlerini gösteren, kerteriz alip mevki konmasina yardim eden miknatisi veya cayro devvaresi ile çalisan seyir aletidir.

PUSLA KARTI

Pusla ibrelerinin üzerine oturtulmus derece veya kerte taksimati bulunan daire seklinde bir karttir.

PUSLA MIHVERI EKSENI

Pusla kartinin merkezinin oturdugu ucu sivri bir ignedir.

PUSLA TASI

Miknatisi puslalarda pirinç veya bakirdan yapilmis (manyetik etkisi olmamasi için) yarim küre biçiminde içi bos bir tastir.

PUTA

Koymak, donatmak (puta kürek).

RADANSA

Halatlarin çimalarinda kasa yapmakta kullanilan madeni halka biçimindeki malzeme

RANDA YELKENI

Yelkenli bir teknede en geriye açilan yan yelkeni.

RODA

Kullanilmamis, açilmamis nebati halat sargisi.

ROTA

Geminin üzerinde gittigi çizgi.

RUBA ETMEK

Yelkenle rüzgari basa alarak tekneyi geriletmek

RÜSVET GÜVERTE

Yolcu gemilerinde filikalarin üzerine oturtuldugu kalastralarin bulundugu güverte.

RÜZGAR ALTI

Rüzgarin estigi yönün aksi.

RÜZGAR YAKASI

Bir yelkende rüzgarin estigi taraftaki yaka.

RÜZGARÜSTÜ

Rüzgarin estigi yön.

 

 

SAFRA

Bir teknede denge saglanmasi için sintinesine konan agirlik.

SAGANAK

Rüzgarin eserken birdenbire siddetli esmesi.

SALMA

Bir teknenin rüzgara veya akintiya bagli olarak dönmesi

SALMA OMURGA

Yelkenli bir teknede içerden indirilip kaldirilan madeni veya agaç levha.

SALPA

Demirin deniz dibinden kurtulmasi, agirligini zincire binmesi.

SANCAK

Bayrak veya teknenin sag yarisi, sag tarafi

SANCAK ALABANDA

Dümenin sancak tarafa dogru en çok basilabilmesi için verilen emir.

SANCAK GÖNDERI

Kiç tarafa güverteden sancak çekmek için dikilmis gönder.

SARAVELE

Yelkenin sarilmasi için verilen komuta denir.

SAVLO

Sancak çekmek için kullanilan  1,5 burgatalik ince halat

SELVIÇE

Yelkenli bir gemi armasindaki hareketli halatlar.

SEREN

Direkler üzerinde yelken açmak için ve isaret çekmek için yatay olarak baglanmis gönder.

SEREN YAKASI

Yelkenlerin derene bagli üst kisimlari. (matafyon yakasi).

SIG SU

Denizin (genellikle sahil kismina yakin) herhangi bir kisminda teknelerin seyretmelerine uygun olmayacak sekilde  az su bulunan pek derin olmayan yerlere denir.

SILYON FENERI

Gece ve karanlikta gemilerin seyir halindeyken pruva ve grandi direkleri cundalarinda yaktiklari ufkun 20 kertelik bir sahasindan berrak havada en az 5 milden görülebilen ve pruvadaki grandiye nazaran daha asagida olan fenerlerdir. (Beyaz renklidirler).

SINTINE

Bir teknenin su altinda kalan islak kisminin iç tarafidir.

SIS ISARETI

Siste seyir halindeki gemilerin birbirlerine durumlarini belirtmek üzere düdükle verdikleri isaret.

SIS KAMPANASI

Demirde veya samandrada yatan gemilerin siste mevkilerini belirtmek için çaldiklari kampana

SIYA

Kürek çekerekn tekneyi geriye itmek için verilen komut.

SOGRA [SOKRA]

Armuz kaplamada, kisa gelen kaplama tahtalarinin uçlarinin birlestigi yerdeki çizgi.

SUGA ETMEK

Vira edip sikistirmak. (Suga kastanyola, suga civata vb).

SU HATTI

Teknenin gövdesinde islak yüzeyle kuru yüzeyi arasinda meydana gelen çizgi.

SÜBYE ARMALI

Direklerinde seren yelkenleri olmayip sadece yan yelkenleri bulunan tekneler.

SÜLYEN

Yeni konan yada raspa edildikten sonra temizlenmis olan çelik veya demir saçlar üzerine koruyucu bir astar olarak sürülen genellikle kirmizi renkteki boya

SÜRME OMURGA

Salma omurga da denilebilir. [Ana omurga bedenine açilan bir yariktan asagi yukari hareket ettirilebilen tahta veya madeni levha seklindeki omurga olup yelkenliteknelerde yelkenle seyir aninda devrilmemek veya rüzgar altina düsmemek için kullanilir]

SAPKA

Direklerin üst uçlarina geçirilmis yuvarlak tabla

SEYTAN ÇARMIHI

Iki halat arasina agaç basamaklarla yapilan bordadan sarkitilan merdiven

TALVEK HATTI

Bogazlarda ortadan geçtigi varsayilan hat

TARAK GEMISI

Limanlari ve geçitleri derinlestirmek için kepçeli olarak yapilmis özel gemi

TAVA

Borda iskelelerinin altinda ve üstünde durulacak yer [Iskele tavasi]

TAVLON GÜVERTE

Çok güverteli gemilerin üsten itibaren asagiya dogru besinci güvertesi.
Eski harp gemilerine ait bir güverte kati

TAYFA

Ticaret gemilerindeki gemiciler

TENTE

Güverteyi yagmur ve günesten korumak için güverte üzeriene açilan branda veya baska bir malzememden yapilmis örtü

TENTE OMURGASI

Tentenin orta kismina ve altina konulan agaç

TERSANE

Gemi yapilan fabrika, tezgah veya sanayi merkezi

TIRENTI

Bir halatin çekilen çimasi

TIRNAK

Demirin kollarinin ucundaki tirnak seklindeki kisim

TOKA ETMEK

Bir seyi yerine kadar kaldirmak [Sancak toka etmek, isaret toka]

TRAMOLA

Yelkenle seyirde rüzgarin bir kontradan diger kontraya önce pruvanin geçmesi ile yapilan dönüs

UÇKURLUK

Bir sancagin direk veya rüzgar üstü tarafindaki yakasindaki takviye edilmesi için geçirilen beyaz renkli serit. Bu taraftaki yakaya uçkurluk yakasi ve içinden geçirilen ve iki ucunda da kanca bulunan salvoya da uçkurluk salvosu denir.

USKUNA

Pruva diregi kabasorta armali, grandi diregi sübye armali iki direkli yelkenli tekne

USTURMAÇA

Bir birinin üzerine veya rihtima yanasan teknelerin bordalarinin göçmemesi veya boyalarinin bozulmamasi için araya koyduklari agaç,i lastik, plastik veya halatlardan yapilmis olan, balon, silindir biçimindeki yastik.

VARAGELE

Iki nokta arasinda gerilmis olan kuvvetlice bir halat üzerinde hareket eden bir makaraya bagli sepet veya iskemle donanimli insan ve esya tasimak için kullanilan donanim.

VARDAVELA

Teknelerin küpestelerinde ve borda iskelelerinde personelin korunmasi için dikilmis bulunan sabit veya yatar kalkar puntellerin üzerine yatay olarak geçirilmis demir veya agaç tiriz.

VARDAVELA PUNTELI

Küpestelere konmus olan agaç veya demir sabit veya yatip kalkan punteller.

VARIL

Mancana büyüklügündeki madeni fiçi

VELEDIBARKA

Firtinali havalarda pruva ana istrelyasi üzerine açilan flok.

VELEISTRALYE YELKENI

Pruva direginden sonra gelen direk üzerine açilan yan yelkenin sereni

VELENA

Direkler arasindaki istrelyalar üzerine açilan üçgen seklindeki yelkenler.

VENTO

Bumbalari ve mataforalari bir taraftan diger tarafa dirisa edebilmek ve sabit tutabilmek için cundalarindan alinan halatlar. Bu halatlar gerekirse palangalara da baglanir.

VINÇ

Gemiye yük alip vermede kullanilan, ambar agizlarina yakin olarak konmus hidrolik - elektirk veya istimle açilan makineler.

VIRA

Vidayi, civatayi, irgat veya vinci çevirmek sarma yönünde verilen komut.

VIYA

Gemiyi veya tekneyi istenilen rotaya döndükten sonra, istenilen yöne seyredilmesi için verilen komut.

VOLTA

Bir halatin babaya veya biteye bir kez dolastirmak

VOLTA ALMAK

Halatin veya demir zincirinin biribirine dolasmasi

YAKA

Yelkenlerin köselerine ve yakalarina denir.

YAKAMOZ

Su içinde isik biriktirebilen tekhücrelilerin total yansima halinde isildamasi

YALPA

Teknenin sancaktan iskeleye, iskeleden sancaga dalgalarin bordadan alinmasi ile sallanmasi

YALPA OMURGASI

Teknelerin yalpalamasini azaltmak için karina kismina bastan kiça dogru uzunan  omurga biçimindeki çikinti.

YAN YELKENLER

Yarim serenler ve gizler üzerine açilan yelkenler ile flok ve valenalar

YARIMOTURAK

Kürek çekerken ayak dayanilan agaç puntal [yatay]

YASLAMAK

Bir teknenin harket kabiliyetini kaybederek, akinti veya rüzgar etkisi ile bir rihtima veya baska bir tekne üzerine düsmesi

YEKE

Dümen basina takilip dümenin istenilen tarafa basilmasi için kullanilan demir veya agaçtan yapilmis kol.

YELPAZE

Dümenin su içindeki en genis kismi

YOMA

Genellikle kalin halatlara denir.

YÜRYA

Bir palanganin tirentisini veya bir halatin elle çekerken üzerine yatarka mola vermeksizin çekmek

ZINCIR MAKINASI

Zincirlik ile üst güverte arasinda zincirin arasindan geçtigi madeni boru.

ZINCIRLIK

Teknelerin bas tarafinda basaltinda demir zincirlerinin muhafaza edildigi yer.

ZIRH GÜVERTE

Eski zirhli harp gemilerinde mermilerin delip geçmemeis için konann çelik güverte

ZOKA

Uç tarafinda sarimsak dilimi biçiminde kursun bulunanan bir çesit balik iginesi [olta]