Türkiyede İhracat

Ülkemizde dışa dönük kalkınma stratejisinin benimsenmesi ile birlikte ithal ikameci politikalar terkedilmiş ve liberal bir dış ticaret rejimi benimsenmiştir. 24 Ocak 1980 tarihinde yürürlüğe giren kapsamlı önlemler neticesinde ülkemiz dış ticaret hacmi ve ihracatında önemli artışlar gerçekleşmiş, 1980 yılında 10,8 milyar dolar düzeyinde olan dış ticaret hacmi 1995 yılında 57,3 milyar dolara yükselmiştir. Anılan süre zarfında ekonomimizde mevcut bulunan atıl kapasiteler ihracata yönlendirilmiş ve 2,9 milyar dolar seviyesinde olan ihracat 21,6 milyar dolara ulaşmıştır. Bu başarılı politikalar sonucunda da 1980 yılında % 36,8 düzeyinde bulunan ihracatın ithalatı karşılama oranı, 1995 yılında % 60,6 olarak gerçekleşmiştir. İhracatın GSMH içindeki payı ise 1980 yılında % 4,2 oranında iken, 1995 yılında bu oran % 13,1 düzeyine yükselmiştir.

1980 sonrasında Türkiye'nin dünya dış ticaretindeki payı sürekli artış göstermiş ve 1995 yılında dünya dış ticaret hacmindeki payı % 0,57 düzeyinde gerçekleşmiştir.

1995 yılı itibariyle toplam ihracat içerisindeki payı % 87 olan sanayi sektörü, işlenmiş tarım ürünleri, işlenmiş petrol ürünleri ve sanayi mamüllerinden oluşmaktadır. Sanayi sektörü içinde ilk sırayı sanayi mamülleri (% 87,4) almaktadır. Bunu işlenmiş tarım ürünleri (% 11,1) ve işlenmiş petrol ürünleri (% 1,5) takip etmektedir. Sanayi sektörü ihracatı 1994 ile karşılaştırıldığında 1995 yılında % 23,1 oranında artış göstermiştir.

1995 yılında % 37,7 oranındaki payı ile tekstil ve konfeksiyon sektörü ihracatımız içerisinde ilk sırada yer almıştır. Tekstil ve konfeksiyon ihracatının % 55'i AB ülkelerine yönelik olup, 1994 yılı ile karşılaştırıldığında % 30 oranında artmıştır. Bunun yanısıra ihracat performansı hızla artan sektörler arasında gıda sanayi, elektrik-elektronik sanayi, kimya sanayi, seramik-cam sektörü ve otomotiv ve yan sanayi sektörleri göze çarpmaktadır.
Tarım sektörü , 1995 yılı itibariyle genel ihracatımız içerisinde % 11 oranında bir paya sahip olup, tarım sektörü ihracatında 1994 ile karşılaştırıldığında 1995 yılında % -6,3 oranında düşüş kaydedilmiştir. Tarım sektörü ihracatı içerisinde en önemli yere bitkisel ürünler ihracatı sahip olup, sektör ihracatı içerisindeki payı % 90,8 oranındadır.

Madencilik ve taşocakçılık ihracatının genel ihracat içerisindeki payı 1995 yılı itibariyle % 2 olarak gerçekleşmiş ve ihracat 1994 yılı ile karşılaştırıldığında % 49 oranında artmıştır. Sektör ihracatı içerisinde metalik olmayan taşocakçılığı % 61,4 oranındaki payı ile birinci sırada yer alırken, bunu % 35,4'lük bir pay ile maden cevherleri ihracatı izlemektedir.

1995 yılında ihracatımızın % 51,2'si Avrupa Birliği ülkelerine, % 8,6'sı diğer OECD ülkelerine, % 1,4'ü EFTA ülkelerine, % 38,9'u OECD üyesi olmayan ülkelere, (% 16,3'ü İslam Konferansı Teşkilatı ülkelerine, % 11,2'si Karadeniz Ekonomik İşbirliği'ne üye ülkelere, % 5,3'ü Asya ülkelerine) yönelmiştir.

Geleneksel olarak ihracatımız OECD ülkelerine, özellikle AB üye ülkelerine yönelik olup, "tek pazar bağımlılığı" diye nitelendirebilecek bir olgu ortaya çıkmaktadır. 1991-1994 yılları arasında yaşanan ve geleneksel pazarlarımızı önemli ölçüde etkileyen ekonomik krizin ihracatımız üzerindeki etkileri değerlendirilerek, pazar farklılaştırmaya yönelik ciddi adımlar atılmış ve yeni pazarların arayışına girilmiştir. Bu yeni pazarlara yönelik ihracatımızda 1990 yılından itibaren önemli artışlar gerçekleşmiştir. Örneğin, alternatif bir pazar olarak ele alınabilecek BDT ülkelerine yönelik gerçekleştirilen ihracat 1995 yılında 1994 ile kıyaslandığında % 46,3 oranında artmıştır.

Türkiye ihracatı, ülke bazında AB'ne, sektör bazında ise tekstil-konfeksiyon ve demir-çelik ürünlerine bağımlı olduğu gözlendiğinden, ülke ve sektör bağımlılığını ortadan kaldırmaya yönelik politikalar uygulanmaya çalışılmaktadır.
Türkiye ihracatı 1980 yılından sonra doğrudan parasal teşvikler ile özendirilmeye çalışılmıştır. Ancak 1995 yılından bu yana GATT taahhütlerimiz doğrultusunda "doğrudan parasal teşvikler" kaldırılarak yerine GATT'a uyumlu "İhracatta Devlet Yardımları" uygulanmaya konmuştur. Yeni ürün, üretim ve teknoloji kullanan sektörlerdeki AR-GE faaliyetlerinin desteklenmesi, Türk ihraç mallarının tanıtımı, çevre dostu üretiminin sağlanması amacıyla çevre maliyetlerinin karşılanması, işgücü eğitiminin geliştirilmesi ve verimliliğin arttırılması devlet yardımlarının temel prensiplerini oluşturmaktadır. Ayrıca ihracatın finansmanı amacıyla Türk Eximbank İhracat Kredileri önemli bir destek unsuru teşkil etmektedir.

1. SANAYİ

1.1. Demir-Çelik

Ülkemiz demir-çelik sektörünün, üretim kapasitesi bakımından incelendiğinde, son 20 yıl içerisinde önemli bir atılım gerçekleştirdiği görülmektedir. 1980'li yılların başında 2.5 milyon ton civarında olan üretim kapasitesi, 1990 yılında 11.1 milyon tona, 1997 yılında ise 20 milyon tona ulaşmıştır. 1997 yılı ürün bazında kapasitelere bakıldığında; toplam kapasitenin %80'in uzun, %15'ini yassı ürünlerin ve %5'ini kaliteli çeliğin oluşturduğu görülmektedir. Toplam kapasitede ark ocaklı tesislerin payı %70 iken, entegre tesislerin payı %30'dur.

Demir çelik üretimimiz sektördeki kapasite artışına paralel olarak aynı düzeyde artış göstermiştir. 1990 yılında 9.3 milyon ton olan toplam sıvı çelik üretimi, 1997 yılında 14.3 milyon ton civarında gerçekleşmiştir. Türkiye, 1997 yılında Dünya toplam ham çelik üretiminde 16. sırada yer almıştır. 1995 yılı toplam üretimi içinde uzun ürünlerin payı %76, yassı ürünlerin payı ise %19 olarak gerçekleşmiştir. Sektörde uzun ürün üretiminde yaklaşık 5.5 milyon tonluk ihracı zorunlu üretim fazlası, yassı mamullerde ise yaklaşık 2 milyon ton açık bulunmaktadır.
Tablo 1. Demir-Çelik İhracat ve İthalatımız

1996
OCAK-HAZİRAN 1997
OCAK-HAZİRAN
TON 1000 $ TON 1000 $
İHRACAT 3.307.111 1.107.964 3.832.737 1.226.535
İTHALAT 5.549.813 1.641.186 5.677.589 1.591.722

1995 yılında 6.599 bin ton karşılığı 2.246 milyon $ olarak gerçekleşen demir çelik mamulleri ihracatımız, 1996 yılına gelindiğinde 6.695 bin ton karşılığı 2.227 milyon $ olmuştur. 1997 yılı Ocak-Haziran döneminde ise bir önceki yılın aynı dönemine göre miktarda %16 ve değerde %11 oranında artan demir çelik ihracatı 3.833 bin ton ve 1.227 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.

1997 yılının ilk 6 aylık döneminde ihracatında en fazla artış görülen ürünler kütük (%10), sıcak hadde (%56) ve soğuk hadde (%272) mamulleri, profiller (%24) ve borular (%38) olmuştur. Söz konusu dönemde filmaşin (%-18) ve çubuk (%4) ihracatında ise beklenen artış gerçekleşmemiştir.

1.1.1. Kütük


1997 yılının Ocak-Haziran döneminde kütük ihracatı, bir önceki yılın eş dönemine göre miktarda %20 ve değerde %10 artışla 648 bin ton ve 142 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.

1996 yılında fiyatların düşük kalması ve talep daralması nedeniyle düşürülen üretim kapasitesinin bazı firmalarca arttırılmaya başlanması, kütük ihracatındaki hareketlenmenin nedenini oluşturmaktadır.

Uzakdoğu’daki önemli pazarlarımız olan Tayland’a 25 milyon $, Singapur’a 23 milyon $ ve Malezya’ya 7.5 milyon $ tutarında ihracat gerçekleştirilmiştir. Güney/Güney Doğu Asya ülkelerinin kurulu hadde kapasitelerinin artmış olması, bu ülkelerin ülkemizden kütük ithalatını arttırmıştır.

Diğer önemli pazarlarımızı ise Suudi Arabistan (36 milyon $), İsrail (13 milyon $) ve Ürdün (12 milyon $) oluşturmuştur.

1.1.2. Sıcak Ve Yassı Soğuk Mamuller


Bir önceki yılın aynı dönemine göre miktarda ve değerde %56 oranında artan sıcak yassı mamuller ihracatı 1997 yılının ilk 6 aylık döneminde 233 bin ton ve 70 milyon $’a ulaşmıştır. Aynı dönemde, soğuk yassı mamuller ihracatı ise miktarda %312 ve değerde %272 olarak 147 bin ton karşılığı 58 milyon $’a ulaşmıştır. Yassı hadde mamullerinin ihracatındaki artış, Ereğli Demir Çelik Tesislerinde gerçekleştirilen ve 1996 yılının ikinci yarısında kapasitenin 3 milyon /tona ulaşmasını sağlayan Kapasite Artırımı ve Modernizasyon projesinden kaynaklanmıştır.

Yassı mamullerde en önemli pazarımızı AB ülkeleri oluşturmaktadır. Ayrıca ABD ve İsrail’e de önemli miktarda ihracat gerçekleştirilmektedir.

1.1.2.1. Boru


1997 yılının Ocak - Haziran döneminde 233 bin ton ve 112 milyon $ olarak gerçekleşen boru ihracatı, bir önceki yılın eş dönemine göre miktarda %52 ve değerde %38 artış kaydetmiştir. İngiltere (21 milyon $), İtalya (9 milyon $), Pakistan (8 milyon $) ve Almanya’ya (8 milyon $) yönelik boru ihracatımızın gösterdiği büyük artışlar, toplam boru ihracatımızı olumlu etkilemiştir.


1.1.2.2. Filmaşin


Uzun mamullerden filmaşin ihracatı, 1996 yılının Ocak-Haziran dönemine göre 1997 yılının eş döneminde miktarda %13 ve değerde %18 azalarak 389 bin ton karşılığı 102 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.

Filmaşinde özellikle son 2 yıl içinde fiyatlarda bir artış olmaması, Uzakdoğu ülkelerinin üretim kapasitelerindeki artış, ayrıca genellikle filmaşin malzemelerin “mesh quality” olarak üretilmesi, soğuk çekmeye elverişli kalitede düşük karbonlu filmaşin üretiminin daha az olması gibi nedenlerle artış sağlanamamış, bu nedenle yeni pazarlar oluşturulmaya çalışılmıştır.

Filmaşin ihracatının en yoğun olarak yapıldığı ülkeler, ABD (18 milyon $), Hong Kong (14 milyon $), İsrail (13 milyon $) ve Tayvan’dır (11 milyon $).

1.1.2.3. Çubuk


Demir çelik çubuk yani inşaat demiri ihracatımız 1997 yılı Ocak-Haziran döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre miktarda %6 ve değerde %4 artış kaydetmiş ve 1.7 milyon ton karşılığı 461 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. Ancak ülkemizdeki çubuk stoğu göz önüne alındığında, çubuk ihracatının potansiyeli yansıtmadığı düşünülmektedir. Çubuk ihracatımızın beklenen düzeyde olmamasının nedenlerini, ABD ve Singapur’da devam eden anti-damping vergileri, Söz konusu ürünün en büyük ithalatçısı ÇHC’nin politikasını değiştirerek ihracatçı konumuna gelmesi, Güney/Güney Doğu Asya ülkeleri ve Kore’nin hadde kapasitelerini attırarak mamul üretimine yönelmeleri, BDT ülkeleri ve Romanya’nın ihraç fiyatlarını oldukça düşük tutmaları oluşturmaktadır.


1.2. Elektrik-Elektronik Ve Makina Sanayii


Elektrik-Elektronik ve Makina Sanayii ihracatımızın en önemli kalemlerini renkli TV, beyaz eşya ve kablolar oluşturmaktadır.

1.2.1. Renkli Televizyon

1996 Ocak-Haziran döneminde 481.234 adet ve 95 milyon $ düzeyinde gerçekleşen renkli televizyon ihracatımız, 1997 Ocak-Haziran döneminde bir önceki yıla göre % 48 artarak 930.611 adet ve 141 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.

Söz konusu dönemde renkli televizyon ihracatımızda ilk sıraları alan ülkeler aşağıda belirtilmiştir:
Tablo 2. Renkli Televizyon İhracatımız ve İhraç Ülkeleri
Almanya 43 milyon $
İngiltere 21 milyon $
Fransa 16 milyon $
İspanya 12 milyon $
Hollanda 7 milyon $

1.2.2. Beyaz Eşya

1996 Ocak-Haziran döneminde adet ve 98 milyon $ düzeyinde gerçekleşen beyaz eşya ihracatımız, 1997 Ocak-Haziran döneminde bir önceki yıla göre %14 artarak 112 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.
Söz konusu dönemde beyaz eşya ihracatımızda ilk sıraları alan ülkeler aşağıda belirtilmiştir:

Tablo 3. Beyaz Eşya İhracatımız ve İhraç Ülkeleri
Almanya 16 milyon $
Fransa 15 milyon $
İngiltere 14 milyon $
ABD 10 milyon $

1.2.3. Kablo

1996 Ocak-Haziran döneminde 70 milyon kg. ve 408 milyon $ düzeyinde gerçekleşen kablo ihracatımız, 1997 Ocak-Haziran döneminde bir önceki yıla göre % 15 artarak 128 milyon kg. ve 471 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.
Kablo ihracatımızda ilk sıraları alan ülkeler aşağıda belirtilmiştir:

Tablo 4. Kablo İhracatımız ve İhraç Ülkeleri
Almanya 98 milyon $
Pakistan 12 milyon $
İtalya 8 milyon $
İngiltere 7 milyon $
Suudi Arabistan 6 milyon $

1.2.4. Hassas Maddeler


Aşağıda gümrük tarife ve istatistik pozisyonu verilmiş maddeler İhracatçı Birlikleri'nin kaydına bağlı olarak ihraç edilirler.

84.21 yalnız santrifüjler
85.01 elektrik motorları ve jeneratörler
8502.40 rotatif elektrik konvektörleri
85.03 : 85.01 ve 85.02 pozisyonundaki makinelerde kullanılmaya elverişli aksam ve parçalar
85.04 elektrik transformatörleri, statik konvertörler
85.32 sabit, değişken veya ayarlanabilir (ön ayar yapılabilir) elektrik kondansatörleri
85.40 elektronik lambalar, tüpler ve valfler

1.3. Kimya Sanayi Ürünleri


Kimya ürünleri ihracatımız 1997 Ocak-Haziran döneminde 0.754 milyar dolara ulaşmıştır. İhracat artışı mineral yağlar, gübreler, organik kimyasallar, barut,patlayıcı maddeler, kimya sanayinin çeşitli müstahzarları ve eczacılık ürünleri hariç, diğer tüm ürün gruplarında elde edilmiştir.

1997 Ocak-Haziran dönemi itibariyle kimya ürünleri ihracatının alt sektörler göre değerlendirilmesi aşağıda belirtilmektedir.

1.3.1. Mineral Yağlar ve Yakıtlar


Mineral yağlar ve yakıtlar ihracatı bir önceki döneme göre miktar olarak %30 ve değer olarak %28 oranında azalarak 107.4 milyon dolar olmuştur. Mineral yağlar ve yakıtlardaki azalış, KKTC, İtalya ve Yunanistan'a yönelik ihracatımızdaki azalışlardan kaynaklanmaktadır.

1.3.2. İnorganik Kimyasallar

İnorganik kimyasallar ihracatı bir önceki döneme göre miktar olarak % 22 ve değer olarak % 18 oranında artarak 84.9 milyon dolara ulaşmıştır.

1.3.3. Organik Kimyasallar

Organik kimyasallar ihracatı bir önceki döneme göre miktar olarak % 24 ve değer olarak % 11 oranında azalarak 50.4 milyon dolar olmuştur.

1.3.4. Eczacılık Ürünleri

Eczacılık ürünleri ihracatı bir önceki döneme göre miktar olarak % 18, değer olarak % 9 oranında azalarak 35.6 milyon dolar olmuştur.

1.3.5. Debagat ve Boyacılık Müstahzarları

1997 Ocak-Haziran döneminde boya ihracatı miktar olarak % 23, değer olarak % 16 oranında artarak 38 milyon dolara ulaşmıştır.

1.3.6. Sabun-Deterjan ve Diğer Yıkama, Temizleme Müstahzarları

Sabun ve deterjan ihracatı bir önceki döneme göre miktar olarak %17, değer olarak % 13 oranında artarak 145.6 milyon dolara ulaşmıştır.

1.3.7. Plastik ve Plastikten Mamul Eşya

Plastik ve plastikten mamul eşya ihracatımız bir önceki döneme göre miktar ve değer olarak % 19 oranında artarak 198 milyon dolara ulaşmıştır.
Önemli ihraç pazarlarımız; Rusya Federasyonu, İran, AB Ülkeleri, ABD, Romanya ve Ukrayna’dır.

Son yıllarda Rusya Federasyonu ve çeşitli ülkelerde Türk müteahhitlerinin yaptığı inşaatlarda kullanılan plastik inşaat malzemesi ve ürünlerinin ülkemizden temin edilmesi plastik mamulleri ihracatının artışına katkıda bulunmuştur.

1.3.8. Gübreler

Gübre ihracatı bir döneme göre miktar ve değer olarak % 89 oranında azalarak 1.4 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.

Bu dönemde gübre ihracatı Cezayir, Kuzey Yemen, KKTC, Bosna-Hersek, ve Romanya’ya gerçekleştirilmiştir.

1.4. Otomotiv Sanayi


1997 yılı Ocak-Haziran dönemi kesinleşen ihracat rakamlarına göre, Otomotiv Ana ve Yan Sanayii İhracatı, 1996 yılı aynı dönemi ile kıyaslandığında, %11 oranında azalış göstererek, 661.676 bin $ düzeyinde gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde, Otomotiv Ana Sanayii İhracatı %41 oranında azalış kaydetmiş ve 1996 yılında 304.533 bin $ olan ihracat değeri, 1997 yılında 179.440 bin $ olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, Otomotiv Sanayii İhracatının yaklaşık %50’sini teşkil eden Otomotiv Yan Sanayii İhracatı ise, %6 oranında artış kaydederek, 314.665 bin $ ‘dan, 332.195 bin $ seviyesine çıkmıştır. Otomotiv Yan Sanayii İhracatı, madde bazında incelendiğinde, Dış Lastikler %5, Motor Aksam ve Parçaları %20, Montaj Sanayii Karoseri %66, Ateşleme Cihazları %76 düzeyinde artış kaydetmiştir.

Otomotiv Ana Sanayii İhracatında görülen önemli düzeydeki bu düşüş ürün bazında incelendiğinde, temel nedenin Binek Otomobil ihracatındaki %62’lik azalıştan kaynaklandığı ve 1996 yılı Ocak-Haziran döneminde 182.114 bin $ olarak gerçekleşen ihracat değerinin, 1997 yılı aynı döneminde, 68.527 bin $’a düştüğü gözlenmiştir. Otomobil ihracatımızda %63.5 pay ile birinci sırada yer alan İtalya’ya yönelik ihracat, 1997 yılı 6 aylık döneminde %93’lük bir düşüşle 7.602 bin $ olarak gerçekleşmiştir. Miktar bazında değerlendirildiğinde ise, söz konusu dönemler itibariyle toplam otomobil ihracatımızın, 10.828 adetlik bir düşüş gösterdiği, bunun 9.438 adedini İtalya’ya olan ihracatımızdaki düşüşün oluşturduğu görülmektedir.

Otomotiv Ana Sanayii İhracatı, ülkeler bazında incelendiğinde, Binek Otomobil ihracatında, Mısır (28.873 bin $), Tunus (10.856 bin $), Otobüs ihracatında, Rusya Federasyonu (37.326 bin $), Almanya (14.292 bin $), Fransa (6.815 bin $), Cezayir (6.005 bin $) ilk sırada yer almaktadır.

Otomotiv Yan Sanayii İhracatında ise, Dış Lastikler Toplam 101.965 bin $’lık ihracatı ile ilk sırada yer almaktadır. En çok ihracat yapılan ülkeler ise , Almanya (16.047 bin $), İtalya (15.057 bin $), İngiltere (9.827 bin $), Fransa (5.863 bin $)’dır.

Otomotiv Ana ve Yan Sanayii İhracatında potansiyel pazar olarak, Kuzey Afrika Ülkeleri, Türk Cumhuriyetleri ile son günlerde bir kısmı TBMM’de bekleyen, bir kısmı ise imzalanan Serbest Ticaret Anlaşmaları çerçevesinde Doğu Avrupa Ülkelerinden, Çek ve Slovak Cumhuriyetleri, Estonya, Litvanya, Romanya ve Polonya sıralanabilir.

Tablo 5. Dönemsel İhracat-İthalat Değerleri

OCAK-HAZİRAN
000$ 1996 1997 DEĞİŞİM
İHRACAT 746 662 -11
İTHALAT 2.166 2.565 18

1997 yılı Ocak-Haziran dönemi kesinleşen ithalat rakamlarına göre Otomotiv Ana ve Yan Sanayii ithalatı, 1996 yılı anılan dönemi ile kıyaslandığında, %18 oranında artış göstererek, 2.565 bin $ düzeyinde gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde, Otomotiv Ana Sanayii İthalatı %56 oranında artış kaydetmiş, ve 1996 yılı Ocak-Haziran döneminde 640.524 bin $ olan ithalat değeri, 1997 anılan döneminde, 996.296 bin $ olarak gerçekleşmiştir. Ayrıca, Otomotiv Yan Sanayii İthalatı ise, %15 oranında artış kaydederek, 898.247 bin $ ‘dan, 1.033.349 bin $ seviyesine çıkmıştır. Otomotiv Yan Sanayii İthalatı, madde bazında incelendiğinde, Dış Lastikler %34, İç Lastikler %83, Fren Balataları %70, Frenlerin ise %43 düzeyinde artış kaydettiği gözlenmiştir.

Diğer taraftan, Otomotiv Ana Sanayii İthalatı, ülkeler bazında incelendiğinde, Binek Otomobil ithalatında, Almanya (241.515 bin $), İspanya (84.387 bin $), Otobüs ithalatında, Almanya (11.1654 bin $), Kamyonet ithalatında, Güney Kore (61.069 bin $), Japonya (51.726 bin $), Almanya (26.002 bin $) ilk sırada yer almaktadır.

1.5. Seramik Mamulleri

Seramik ürünleri esas olarak;
1) Yer ve duvar karoları (Karo, fayanslar)
2) Sağlık Gereçleri
3) Sofra ve süs eşyaları
4) Teknik seramikler (Porselen izolatörler vb.) olmak üzere 4 alt sektörde toplanmaktadır.

Türk seramik sektöründe önemli gelişme 1980 yılından itibaren başlamış olup, 1980 yılında 8.6 milyon m2 olan karo fayans kapasitesi, 1995 yılında 115 milyon m2'ye ulaşmış olup, eklenecek yeni kapasitelerle 1999 yılında 170 milyon m2'ye ulaşması beklenmektedir.

Sektörde halen karo fayans üreten orta ve büyük ölçekli 14 firma bulunmaktadır. Birçok firmanın merkezi İstanbul'da olup, fabrikalar Marmara ve Ege Bölgelerinde kurulmuşlardır. Ülkemiz karo fayans üretiminde dünyada 8. sırada yer almaktadır. 1995 yılında 105 milyon m2 olan üretimin, 1999 yılında 151 milyon m2'ye ulaşması beklenmektedir.

1980-1986 yılları itibariyle ülkemiz karo fayans ihracatı dalgalı bir seyir izlerken, 1986 yılından itibaren ise artan kapasiteyle artış trendi göstermiştir. 1980 yılında 4.8 milyon $ olan ihracat, 1996 yılı Ocak-Haziran döneminde 79 milyon $, 1997 yılının aynı döneminde ise 80 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.

Diğer taraftan ABD, Kanada ve Türk Cumhuriyetleri'ne yapılan ihracatta da büyük gelişmeler sağlanmıştır. Bunların dışında AB dışındaki diğer Avrupa ülkeleri, Afrika ve Okyanusya potansiyel pazar konumundadır.

Seramik sağlık gereçleri sektöründe ise 1960'a kadar tamamı ithal edilen ürünlerin yerli üretimine, 1958 yılında 3.000 ton/yıl kapasite ile başlanmış, ithal ikame politikasıyla ithali yasaklanan malzemenin artan ülke ihtiyacına paralel olarak kapasitesi genişletilmiş, kısa süre içinde inşaat sektörünün gösterdiği hareketlilik paralelinde hızla gelişerek Avrupa üreticileri arasında 6. büyük üretici konumuna gelmiş ve 87.500 tona ulaşmıştır. Kapasite kullanım oranı ortalama % 74.5 olup, bazı şirketlerde % 99'a çıkmaktadır.

Sektörde büyük ve orta ölçekli üretici 6 firma mevcut olup, bunun dışında küçük ölçekli firmalar da bulunmaktadır.

1995 yılı üretiminin 94.000 ton olduğu, 1999 yılı üretiminin ise 114.000 tona ulaşacağı tahmin edilmektedir.

Sağlık gereçleri ihracatında yıllar itibariyle dalgalı bir seyir izlenmektedir. Henüz yeterli kapasiteye ulaşamayan sektörde iç piyasa inşaat faaliyetlerindeki hareketlilik ihracatı olumsuz etkilemektedir. 1996 yılı Ocak-Haziran döneminde 26 milyon $ olan sağlık gereçleri ihracatımız, 1997 yılı aynı döneminde 25 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.

Gerek yer ve duvar karoları gerekse sağlık gereçleri sektörlerinde modern çevre ve insan sağlığına duyarlı teknolojiler ve girdiler kullanılmak, kaliteli, uluslararası standartlara uygun dış piyasalarda geçerli, modaya uygun, rekabet gücü yüksek üretim yapılmaktadır.

Yer ve duvar karoları ile sağlık gereçlerinde devam eden bu olumlu gelişme diğer alt sektörlerde (sofra ve süs eşyaları, porselen, izolatörler) görülememiştir.

1996 yılı Ocak-Haziran döneminde 309 milyon $ olan toplam seramik mamulleri ihracatımız, 1997 yılının aynı döneminde 341 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. karo fayans ve sağlık gereçleri ihracatı toplam ihracatımızın yaklaşık % 90'ını kapsamaktadır.

1.6. Cam Ve Cam Mamulleri

Ülkemizde cam sanayinde en büyük üretici T. Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. olup, Türkiye cam üretiminin % 98'ini gerçekleştirmektedir. Topluluğun bünyesinde 13 şirket bulunmaktadır. Söz konusu şirketlerde düz cam, çift cam, cam ev eşyası, sınai kap, cam elyaf, emniyet camları, ayna ile cam boru ve tüplerin üretimi gerçekleştirilmektedir.

Cam sanayimizin üretimi AB üretiminin % 4.3’üne, toplam dünya üretiminin % 1.3’üne tekabül etmektedir.

Üretimde tamamen otomasyona geçilmiştir. Dünya standartlarına, modaya uygun rekabet gücü yüksek üretim yapılmaktadır. Zücaciyede ise makine üretiminin yanında el üretimi imalat da yapılmaktadır.

Türkiye'de 1995 yılında toplam cam üretimi 1 Milyon 100 bin ton civarındadır. Üretimde en önemli payı düz camlar (530 bin ton), sınai kaplar (324 bin ton) ve cam ev eşyaları (190 bin ton) almaktadır. Sektörde kapasite kullanım oranı ortalama % 95'dir.

1999 yılında Söz konusu maddelerden düz cam üretiminin 633 bin tona, sınai kapların 360 bin tona, cam ev eşyalarının 220 bin tona ulaşması hedeflenmektedir. Söz konusu üç madde toplam cam ve cam mamulleri ihracatının da % 79 gibi önemli payını almaktadır.

1996 yılı Ocak-Haziran döneminde 130 milyon $ olan cam ve cam mamulleri toplam ihracatımız 1997 yılının aynı döneminde 145 Milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.

1997 yılı Ocak-Haziran dönemi ihracatının 21 milyon dolarını düz camlar, 74 Milyon dolarını cam ev eşyaları, 5.2 Milyon dolarını ise sınai kaplar oluşturmuştur.

1.7. Madencilik Sektörü


Ülkemiz bor tuzları ve perlitte dünyanın en büyük rezervlerine, krom, manyezit, mermer, Barit ve Pomza taşında ise önemli bir potansiyele sahiptir. 1995 yılı bor tuzları üretimi 1.5 milyon ton, krom üretimi 1 milyon ton, mermer üretimi 1 milyon ton, manyezit üretimi 600 bin ton ve perlit üretimi ise 250 bin ton civarında gerçekleşmiştir.

Türkiye'nin madencilik ürünleri ihracatının % 80'ini yukarıda adı geçen maddeler oluşturmaktadır. 1996 yılı Ocak-Haziran döneminde 220 milyon $ olan toplam madencilik ürünleri ihracatımız 1997 yılının aynı döneminde 223 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.

Türkiye dünya bor tuzu rezervlerinin yarısına yakın bir kısmına sahiptir. Bor tuzlarının Türkiye'deki tek üreticisi ve ihracatçısı Etibank'tır. Krom, demir çelik sanayinin hammaddesi olup, 1994 yılından itibaren ABD ve Avrupa ülkelerinde gözlenen ekonomik canlanmaya bağlı olarak ihracatı artmaya başlamıştır. Türkiye'de işlenmiş mermer sektörü hızla gelişen bir sektördür.

Türk mermerinin dünya piyasalarında tanınmaya başlanmasıyla ihracatımız artış trendine girmiştir. En önemli pazarlarımız ABD, Almanya ve Körfez ülkeleridir. Türkiye, yeryüzündeki önemli manyezit yataklarına sahip olan ülkelerden biridir. Manyezit, ham manyezit, sinter manyezit ve kalsine manyezit olmak üzere ihraç edilmektedir.



1.8. Tarım Ürünleri İhracatının Önemli Sektörler İtibariyle Değerlendirilmesi


1.8.1. İşlenmiş Tarım Ürünleri


1996 yılında 2,2 milyar dolar düzeyinde bulunan işlenmiş tarım ürünleri ihracatımız, 1997 yılında ortalama %12 artışla 2,5 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır.

1997 yılında işlenmiş tarım ürünlerinden 13 mal grubuna mahsup sistemi çerçevesinde ihracat iadesi yardımı yapılmıştır.

Sektörel bazda işlenmiş tarım ürünleri ihracatımız incelendiğinde,

1.8.1.1. Şeker Ve Şeker Mamullerinde


1997 yılında bir önceki yıla oranla miktar bazında % 260 artış gözlenmiştir. Bu grupta en önemli kalemi 187 milyon $ ihracatıyla 1997 yılında bir önceki yıla göre miktar bazında %48 artış kaydeden kakaosuz şeker mamulleri teşkil etmektedir. Bu dönemde, en önemli ihraç kalemimiz olan sakız ihracatı miktar bazında %68 artarken (değer bazında %7 düşüş), diğer şeker mamulleri ihracatında %11 artış olmuştur.

Çikolata ve kakao içeren gıda müstahzarları ihracatında da 1997 yılında bir önceki yıla oranla miktar bazında % 12 (değer bazında %216) oranında artış kaydedilmiş ve 285 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır.

Hububat ve unlu mamuller ihracatımız, 1997 yılında bir önceki yıla göre miktar bazında %31 artışla (değer bazında %1 düşüşle) 298 milyon $’a ulaşmıştır. 1997 yılında makarna ihracatımız bir önceki yıla göre miktar bazında %25 artış kaydetmiştir. ihracatı 53.2 milyon $’a ulaşan makarna ihracatımız da bu grupta önemli yer tutmaktadır. 1996 Mayıs ayında ABD’de Türk menşeli makarnalar için açılan anti-damping ve Telafi Edici Vergi soruşturmalarının aleyhimize sonuçlanması sebebiyle makarna ihracatımız özellikle BDT pazarına kaymıştır.

Meyve-sebze konserveleri ihracatımız 1997 yılında miktar bazında %2 (değer bazında %10) 617 milyon dolara ulaşmıştır. Domates konserveleri ihracatımız 1997 yılında bir önceki yıla göre miktar bazında %1 artışla (değer bazında %2 düşüşle) 133 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu arada, AB ile gerçekleştirilen Tarım Teknik Komitesi müzakereleri de sonuçlandırılmış olup, domates salçası ve diğer domates konservelerinde 16.500 ton olan kotamız 38.000 tona yükselmiştir. Bu rakam, gümrük vergisiz ihracat edilebilir rakam olup, tarife kontenjanı sistemine geçilmesi sebebiyle bu rakamın üzerindeki ürünler de OGT ödenerek AB ülkelerine ihraç edilebilecektir.

Meşrubat ve alkollü içkiler ihracatımız 1997 yılında değer bazında %30 düşüşle 73 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu sektördeki en önemli kalemler gazozlar, biralar ve şişelenmiş sulardır. En önemli pazarımız ise BDT ülkeleridir.

Tütün ve tütün mamülleri ihracatımız 1997 yılında bir önceki yıla göre değer bazında %8 artışla 683 milyon dolara ulaşmış, aynı dönemde sigara ihracatımız miktar bazında %20 düşüşle (değer bazında %11 artışla) 100 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir.

Yaş Meyve Sebze; 1997 yılı toplam yaş meyve sebze ihracatı bir önceki yıla göre değerde % 4 oranında, miktarda ise % 14 oranında azalış göstermektedir. Aynı dönemde sebzelerde değerde %10 oranında, meyvelerde ise % 20 oranında azalış kaydedilmektedir. Sebzelerden havuç-turp, patlıcan, hıyar-kornişon, biber ve domates de sırasıyla değerde %150, %31, %29 ve %28 oranlarında artış görülmektedir. Meyvelerde de erik %43, kavun %19, taze üzüm %18, kiraz, vişnede %12 oranında artış bulunmaktadır.

Aynı dönemde itibariyle, turunçgil ihracatında değerde %31 oranında azalış görülmektedir.

Türkiye genelinde yaş meyve sebze ihracatında meydana gelen düşüşlerin; Avrupa Birliği’nin rakip ülkelere sağladığı teşviklerden ve buna bağlı olarak rakip ülkelerin fiyatlarının düşük olmasından, Romanya, Ukrayna ve Beyaz Rusya’nın son zamanlarda Söz konusu ürünler için gümrük vergisi oranını yüksek tutmasından ve 1997 yılı Subat-Mart aylarında Akdeniz Bölgesinde zaman zaman don olaylarının meydana gelmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir.

1997 yılı için Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımlarına İlişkin 97/1 sıra no’lu PKKK Tebliğ, 4 Ocak 1997 tarih 22867 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karar gereğince, yaş meyve ve sebze ürünlerinden patateste 21 $/ton, domateste 18 $/ton, kuru soğanda 21 $/ton, turunçgilde 34 $/ton ve elmada 50 $/ton ihracat iadesi yapılmıştır.
Diğer taraftan, 1998 yılında önemli ihraç ürünlerimizden olan turunçgillerde, üretim düşüşünden kaynaklanan fiyat artışının, ihracatçılarımız açısından bir ölçüde telafi edilebilmesini teminen, (97/1) sayılı Karar’la öngörülmüş olan 34 $/ton tutarındaki ihracat iadesinin sezon sonuna kadar (30 Nisan 1998) uzatılmasına ilişkin (98/2) sayılı Karar 20 Şubat 1998 tarihli ve 23264 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

Kesme Çiçek; Kesme çiçek ihracatımızda, 1997 yılında bir önceki yıla göre değer % 14, miktarda ise % 54 oranında artış görülmektedir.

Canlı Hayvan Ve Et; 1996 yılı canlı hayvan ihracatımız bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında; canlı sığır ihracatının yapılmadığı, canlı koyun ihracatının miktar bazında % 40 düşüşle 24.028 ton (83 milyon $), canlı keçi ihracatının ise miktar bazında % 90 düşüşle 35 ton (99,000 $) düzeyinde gerçekleştiği görülmektedir.

1997 yılında canlı hayvan ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında ise; canlı sığır ihracatının yapılmadığı, canlı koyun ihracatının miktar bazında % 3 düşüşle 23.244 ton (81 milyon $), canlı keçi ihracatının ise miktar bazında % 77 düşüşle 8 ton (24.000 $) düzeyinde gerçekleştiği görülmektedir.

1997 yılı et ihracatımız bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında; sığır eti ihracatımızın %69 artarak 35 ton (93.000 $) seviyesine ulaşırken, koyun ve keçi eti ihracatımız ise miktar bazında % 53 artarak 1.902 ton (7.509.000 $) düzeyine yükselmiştir.

Son yıllarda canlı hayvan ve hayvansal ürünler ihracatımızda bir düşüş yaşanmaktadır. Bunların nedenleri arasında canlı hayvan varlığımızdaki azalış, hayvan hastalıkları, Güneydoğu Anadolu’da yaşanan terör ve üretimden kaynaklanan diğer sorunlar sayılabilir.
Kümes Hayvanlarının Etleri; Kümes hayvanlarının etleri ihracatımızda 1993 yılı sonundan itibaren Söz konusu sektöre sağlanan ihracat teşvikleri ile önemli oranlarda artış kaydedilmiştir. Nitekim, 1993 yılında 2,029,000 $ olan ihracatımız 1994 yılında 12,678,000 $’a ulaşmıştır. Ancak, 1995 yılında bir önceki yıla göre % 60 oranında düşerek 5,113,000 $ olarak gerçekleşmiştir.

Kümes hayvanlarının etleri ihracatına 17.6.1993 tarih ve 93/16 sayılı Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu Kararı ile 500 $/ton ödeme yapılmış olup, 14.4.1994 tarih ve 94/6 sayılı PKKK Kararı ile, Söz konusu ödeme 700 $/ton’a yükseltilmiş ve 1.1.1995 tarihinden itibaren yürürlükte bulunan 30.12.1994 tarih ve 94/20 sayılı PKKK Kararı ile de 500 $/ton’a düşürülmüştür.

Diğer taraftan, GATT Tarım Anlaşması çerçevesinde, Bakanlar Kurulu’nun 11.1.1995 tarih ve 94/6401 sayılı “İhracata Yönelik Devlet Yardımları” Kararı’na dayanılarak hazırlanan 95/8 sıra no’lu Tebliğ 29.9.1995 tarih ve 22419 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Buna göre, Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nun 95/12 sayılı Kararı ile Ekim 1995 ayından yıl sonuna kadar kümes hayvanlarının etlerine miktar barajı % 41 olmak üzere 207 $/ton ihracat iadesi yapılmıştır.

1997 yılında PKKK’nın 97/2 sayılı Kararı ile uygulamaya konulan ihracat teşviklerinden tavuk eti ve yumurtanın da faydalanabilmesi için hazırlanan değişiklik Karar Taslağı PKKK’ya sevkedilmiştir.

1996 yılında kümes hayvanları etleri ihracatımız bir önceki yıla oranla değer bazında % 16 artarak 10,445 milyon $ düzeyinde gerçekleşmiştir.
Doğu Avrupa Ülkeleri (özellikle Romanya ve Makedonya), Türk Cumhuriyetleri ve Rusya Federasyonu beyaz et ihracatımızda önemli pazarlarımızdır.

Hububat Ve Değirmencilik Ürünleri; Buğday unu ihracatımız, 1995 yılında bir önceki yıl ile mukayese edildiğinde, değer bazında ise % 21 artış kaydedilmiştir. 1996 yılı ihracatımız ise bir önceki yıla oranla değer bazında % 52 artarak 254 milyon $ düzeyinde gerçekleşmiştir.

Söz konusu artış, iklim koşullarının uygun olması sonucu üretimimizde kaydedilen artıştan kaynaklanmıştır.

Diğer taraftan 1993-1994 yıllarında alınan Bakanlar Kurulu Kararları ile TMO serbest piyasadan temin ettiği buğdayı; buğday, un, makarna, irmik, bulgur ve bisküvi ihracatı yapanlara buğdayın iç piyasa fiyatı ile dış piyasa fiyatı arasındaki farka tekabül eden miktar kadar ayni buğday desteği sağlamakla görevlendirilmiştir. Ancak, 1995 ve 1996 yıllarında TMO’nun yeterli miktarda buğday alımı yapamaması, stoklarındaki mevcut buğdayların olağanüstü hal stoku olarak reserv edilmesi ve askeri birliklerin un ihtiyacını karşılayan fabrikaların buğday gereksinimlerinin karşılanması nedeniyle Söz konusu buğday desteği verilememiştir.

1997/98 sezonunda da ayni buğday desteği verilmesine yönelik sektör talebi olmasına karşın, Söz konusu talep Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca uygun görülmemiştir.

Ayrıca, hububat ihracatımız 1997 yılında, bir önceki yıla oranla değer bazında % 174 artış göstererek 76,7 milyon $ seviyesinde gerçekleşmiştir.
Bakliyat; 1994/995 döneminde genel olarak bakliyat üretimimizde, özellikle mercimek üretiminde, önemli bir azalış görülmektedir. 1994/95 sezonunda bakliyatın destekleme alımları kapsamına alınmaması ile gerek üretim aşamasında ve gerekse hasat sonrasında hastalıklarla ve zararlı hayvanlarla zirai mücadelede finansman yetersizliği nedeniyle, üreticiler alternatif ürünlere yönelerek bakliyat üretimi yapmaktan vazgeçmişlerdir.

Sonuç olarak, özellikle yeşil mercimek ve kuru fasulye üretimindeki düşüşe paralel olarak adı geçen maddelerin ihracatında da bir azalış Söz konusudur. 1997 yılında, bir önceki yıla göre mukayese yapıldığında, nohut ihracatımızda miktar bazında % 37 artış, değer bazında ise % 4 azalış; mercimek ihracatımızda ise miktar bazında % 48 ve değer bazında % 30 azalış kaydedilmiştir. Ayrıca, üretim koşullarının iyileşmesinin yarattığı olumlu etki ile, 1997 yılı bakliyat ihracatımız bir önceki yıla oranla değer bazında % 5 azalarak 257 milyon $ düzeyinde gerçekleşmiştir.

Bitkisel Yağlar

1996 yılında 19.792 ton ve 72 milyon $ olarak gerçekleşen zeytinyağı ihracatımız, 1997 yılında, geçen yılın aynı dönemine oranla miktar bazında % 101 ve değer bazında ise % 14 artarak 39.892 ton ve 82 Milyon $ seviyesine ulaşmıştır. Bu gelişme büyük ölçüde, 96/97 sezonunda ülkemiz zeytinyağı rekoltesinin önemli derecede artış göstermesinden ve yeni pazarlara ulaşılmasından kaynaklanmıştır. Toplam zeytinyağı ihracatımız içinde en büyük paya sahip olan ABD’nin payı 1996 yılında ise % 28 iken, geçtiğimiz yıl % 35’e yükselmiştir. Ayrıca, diğer önemli ihraç pazarlarımız olan İtalya ve İspanya’daki pazar paylarımız ise sırasıyla % 20 ve % 35 olarak gerçekleşirken, zeytinyağı ihraç ettiğimiz ülke sayısı da 28’den 60’a yükselmiştir.

1996 yılında 70.192 ton ve 68 milyon $ düzeyinde olan ayçiçek yağı ihracatımız, 1997 yılında miktar bazında % 103 değer bazında ise % 77 oranında artarak 142.000 ton ve 121 milyon $’a ulaşmıştır. Anılan ürün ihracatımızda kaydedilen bu önemli artış, ihracatçılarımızın mevcut pazarlarımızdaki (İran, Irak, Suriye, Romanya, Cezayir ve Mısır) paylarını artırmış olmalarının yanısıra, başta Türk Cumhuriyetleri (Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan ve Türkmenistan) olmak üzere, yeni pazarlara (özellikle Ukrayna, İsrail vb.) ulaşmalarından kaynaklanmıştır.

Diğer taraftan, margarin ihracatımızda da 1996 yılına göre miktar bazında % 12 ve değer bazında ise % 2 artış gerçekleşmiş olup, anılan ürün ihracatımız 130.598 tondan (123 milyon $), 146.895 tona (126 milyon $) yükselmiştir.

Kuru Meyveler

1997 yılı kuru meyveler ihracatımız 1996 yılına oranla % 30 oranında artarak 1.274 Milyon $ seviyesinde gerçekleşmiş olup, bu miktarın % 68’ini tek başına fındık, kalan % 32’sini ise ç.k.üzüm, kuru kayısı ve kuru incir ile antep fıstığı oluşturmaktadır.

Fındık ihracatımız 1997 yılında 1996 yılına oranla, miktar bazında % 2 oranında azalma göstermesine rağmen, değer bazında % 43 oranında bir artış göstererek 870 milyon $ düzeyine erişmiştir. Bu durum, 1997/98 sezonunda fındık fiyatlarında yaşanan büyük artıştan kaynaklanmaktadır.

Fındık ihracatımızın yarıya yakını Almanya’ya gerçekleştirilirken, Fransa, İtalya, İsviçre, Avusturya, Hollanda, İngiltere ve Belçika-Lüksemburg’da diğer önemli ihraç pazarlarımız arasında yer almaktadır.

Çekirdeksiz kuru üzüm ihracatımız, 1997 yılında bir önceki yıla göre miktar bazında % 5, değer bazında ise % 10 oranında bir artış gözlenmiş olup, Söz konusu ürün ihracatımızdan 206 milyon $ döviz geliri elde edilmiştir.

1997 yılında bir önceki yıla göre miktar bazında % 3 oranında, değer bazında ise % 9 oranında bir azalma gösteren kuru incir ihracatımız 66,8 milyon $ seviyesine gerilemiştir.

Antep fıstığı ihracatımız, 1997 yılında bir önceki yıla göre miktar bazında % 115, değer bazında ise % 117 oranında bir artışla 19,4 milyon $ düzeyine erişmiştir.

Kuru kayısı ihracatımız, 1997 yılında miktar bazında % 7 azalma kaydetmesine rağmen, değer bazında bir önceki yıla göre % 5 oranında bir artış kaydedilerek 40.431 ton ve 111 milyon $ düzeyine ulaşmıştır. Bu durum, dünya kuru kayısı üretiminin azalmasından ve ülkemiz kuru kayısılarına olan talebin artmasından (rağbet görmesinden) kaynaklanmıştır.

2. PARA - KREDİ VE KOORDİNASYON KURULU TEBLİĞİ

Para- Kredi ve Koordinasyon Kurulu’ndan;
Tebliğ No: 98/2

Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımlarına İlişkin Para - Kredi Ve Koordinasyon Kurulu Tebliği

GATT Tarım Anlaşması çerçevesinde, Bakanlar Kurulu’nun 27.12.1994 tarih ve 94/6401 sayılı “İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı” na dayanılarak hazırlanan Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nun 09.02.1998 tarih ve 98/2 sayılı Kararına istinaden;

Madde 1 - Aşağıda belirtilen tarım ürününün ihracatında, ihracatı müteakip, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan, hizalarında gösterilen ABD Doları karşılığı Türk Lirası ihracat iadesi olarak ödenir.


İHRACAT MİKTAR UYGULAMA AZAMİ
MADDE ADI G.T.İ.P İADE MİKTARI BARAJI DÖNEMİ ÖDEME ORANI
Turunçgil 0805 (0805.90.00.00.12 hariç) 34$/Ton %95 1 OCAK
30 NİSAN %15

Madde 2 - Bu ödemelerden yararlanılabilmesi için; fiili ihraç tarihinden (Gümrük Beyannamesindeki (GB) yüklemenin bitim tarihi) itibaren en geç bir yıl içerisinde, ibrazı zorunlu belgelerle birlikte doğrudan bağlı bulunulan ihracatçı birliklerine müracaat edilmesi gerekmektedir. İhracatçı birliklerince yapılacak inceleme neticesinde, beyanname bazında ihracatçı için ABD doları olarak belirlenecek hak ediş tutarı T. Cumhuriyet Merkez Bankası' na bildirilecektir.

Madde 3 - Ödemelerde, ABD Dolarının Türk Lirasına çevrilmesinde ödeme tarihindeki T. Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınır. ABD Doları dışındaki paralar, Gümrük Beyannamesinin tescili tarihindeki çapraz kurlara göre ABD Dolarına çevrilir.

Madde 4 - Bu Kararda yer alan tarım ürününün ihracatında Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan ödenecek ihracat iadesinin belirlenmesinde, beher sevkiyat için miktar barajı dikkate alınır.

İhracat iadesi, mamulün FOB ihraç bedeli üzerinden, ilgili mamulün karşısında gösterilen azami ödeme oranını aşamaz. Aştığı takdirde azami ödeme oranı uygulanır.

Madde 5 - 1 inci maddede yer alan mamulün;

a) İthalat rejimi çerçevesinde ithal edilmiş bulunan yabancı menşeli malların ihracatında,

b) Transit ticaretinde,
c) Sınır ticaretinde,
d) Bedelsiz ihracatında,
e) Bağlı muamele ve takasında,
f) İhracat sayılan yurt içi satış ve teslimlerinde,
g) Gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarına yapılan ihracatında,

Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan ihracat iadesi ödemesi yapılmaz.

1 inci maddede belirtilen ürünün Türkiye’deki serbest bölgelere yapılan ihracatında, fiili ihraç tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Söz konusu malların serbest bölgeden yurtdışına ihraç edildiğinin tevsik edilmesi durumunda, ihraç edilen ürünün Türkiye’ye geri getirilmesi halinde iade edilmek kaydıyla, ihracat iadesi yapılır.

Madde 6 - Bu Karar kapsamında yapılan konsinye ihracat kapsamında kesin satış faturasında belirtilen FOB birim ihraç fiyatının GB’nde belirtilen FOB birim ihraç fiyatının %50'sinin altında olması halinde ödeme yapılmaz.

Madde 7 - Bu Tebliğ’in uygulama usul ve esaslarının belirlenmesinde, bu çerçevede idari müeyyidelerin tesbitinde ve ortaya çıkacak ihtilafların sonuçlandırılmasında Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkilidir.

Madde 8 - Para- Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nun 04.01.1997 tarih ve 22867 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 97/1 sıra numaralı Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımlarına İlişkin Tebliği, 31.12.1997 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılmıştır.

Madde 9 - Bu Tebliğ, 01.01.1998(dahil) - 30.04.1998 (dahil) tarihleri arasında uygulanır.

Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu'ndan:

2.1. Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yapılması Hakkında Tebliğ

(Tebliğ No: 98/7)

30.0.1998 tarih ve 23388 sayılı Resmi Gazete

GATT Tarım Anlaşması çerçevesinde, Bakanlar Kurulu’nun 27/12/1994 tarihli ve 94/6401 sayılı “İhracata Yönelik Devlet Yardımları” Kararı’na dayanılarak hazırlanan Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nun18/6/1998 tarihli ve 98/12 sayılı Kararına istinaden;

AMAÇ

Madde - 1 : Tarımsal ürünlerin ihracatına verilen ihracat iadesi yardımlarının AB Ortak Tarım Politikası’na uyumunu kolaylaştırmak üzere, yurtiçi fiyat, dünya fiyatı, üretim-tüketim dengesi ve ithalatta uygulanan koruma oranları dikkate alınarak ve dönemsel olarak uygulanması ile ilgili esasların tesbiti amaçlanmaktadır.

TANIMLAR

Madde - 2 : Bu Karar’da geçen;

Yurtiçi Fiyat : İhracat iadesi yardımından yararlanabilecek ürünler için seçilecek belli bir kalite sınıfı veya sınıflarının destekleme alım, borsa, hal, fabrika çıkış veya FOB maliyeti fiyatlarından malın çoğunluğunun mübadele edildiği fiyattır.

Referans Fiyat : İhracat iadesi yardımından yararlanabilecek ürünler için seçilecek belli bir kalite sınıfı veya sınıfları için belirli bir yurtdışı borsa, hal veya ülkemizin dönemsel ortalama ihraç fiyatlarından biridir.

Pazar Fiyat Desteği (PFD) : Yurtiçi fiyat ile referans fiyat arasındaki farktır.

Temel Tarım Ürünleri : Hububat, şeker, süt (süttozu), et ve yağlı tohumdur (hamyağ).

İşlenmiş Tarım Ürünü : Bünyesinde temel tarım ürünü bulunan gıda sanayii ürünleridir.

İhracat İade Miktarı : Fiziki birim başına yapılacak ödeme miktarıdır.

Miktar Barajı : Ürün bazında ihracat iadesi yardımlarına esas olacak kısmı belirten orandır.

Azami Ödeme Oranı : Mamulün ihracat bedeli dikkate alınarak yapılacak azami ödemeyi belirleyen orandır.

3. İHRACAT İADESİ YARDIMLARININ VERİLMESİNDE UYGULANACAK YÖNTEM

Madde - 3 : Bir ürünün ihracat iadesi yardımına ve/veya ithalat korumasına ihtiyacı olup olmadığını belirlemede PFD’nin (+) veya (-) olması esas alınır.

PFD (+) ise (yurtiçi fiyatın referans fiyattan fazla olması) ihracat iadesi yardımı ve ithalat koruması uygulanabilir.
PFD (-) ise (yurtiçi fiyatın referans fiyattan düşük olması) ihracat iadesi yardımı uygulanmaz. İthalat korumalarının tesbitinde de bu durum dikkate alınır.

Ancak, ödemelerde, GATT Tarım Anlaşmasında öngörülen limitler içinde kalınır.

Madde - 4 : İhracat İadesi yardımı ihtiyacının tesbitinde ürün bazında üretim-tüketim dengesi dikkate alınır. Stokların ihracata yöneltilmesi gerektiğinde, dünya fiyatları ihracatı cazip hale getirmiyorsa, ihracat desteği verilebilir.

Madde - 5 : Gıda sanayi ürünleri kapsamındaki işlenmiş tarım ürünlerine verilecek ihracat iadesi yardımlarında, bünyelerinde bulunan temel tarım ürünlerinin miktarı, bu ürünlere verilen ihracat desteği ve uygulanan ithalat koruması dikkate alınır.

Madde - 6 : İhracat iadesi yardımları dönemsel olarak uygulanır.

Madde - 7 : İthalat koruması belirli bir sınır içinde olmayan ürünlere ihracat iadesi yardımı verilmez. Bu sınır Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca belirlenir.

Madde - 8 : İlke olarak, ithal girdi kullanan ürünlerin ihracatına verilecek destek, ithalde alınan fon ve vergilerin alınmaması şeklinde olacaktır. Ancak, dünya pazarında önemli ihraç potansiyeline sahip olduğu tesbit edilen ürünler, pazara girme ve pazarı genişletme aşamasında ihracat iadesi ödemelerinden yararlandırılabilir.





4. İHRACAT İADESİ YARDIMLARINDAN YARARLANACAK ÜRÜNLER

Madde - 9 : Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ödenekleri çerçevesinde karşılanmak üzere, aşağıda belirtilen tarım ürünlerinin ihracatında ihracatı müteakip finansmanı, hizalarında gösterilen ABD Doları karşılığı Türk Lirası üzerinden, TCMB nezdinde imalatçı/ihracatçı veya ihracatçı adına açılacak hesaptan, bu Karar’da belirtilen giderler TCMB kanalıyla mahsup yoluyla karşılanır. İmalatçı firmalar, kendi dış ticaret şirketleri ya da şirketlerinin de yer aldığı aynı kuruluş bünyesindeki bir dış ticaret firması kanalıyla ihracatı gerçekleştirmesi ve dış ticaret firmalarının hak edişlerini imalatçı firmalarına devretmesi durumunda teşvikten faydalanabilir.

SIRA ARMONİZE İHRACAT MİKTAR AZAMİ
NO MADDE ADI GTİP İADE MİKTARI BARAJI ÖDEME ORANI

1 Buket Yapmaya
Elverişli veya Süs 0603.10 297$/Ton %59 %20
Amacına Uygun Cinsten Çiçekler ve
Tomurcuklar

2 Sebzeler
(Pişirilmemiş,
Buharda veya Suda Kaynatarak
Pişirilmiş) 0710 (0710.10 Hariç) 107$/Ton %40 %20
( Dondurulmuş )

3 Kurutulmuş Sebzeler
( Bütün Halde, 0712 370$/Ton %23 %10
Kesilmiş, Dilimlenmiş, Kırılmış veya
Toz Halinde, fakat
Başka Şekilde
Hazırlanmamış )

4 Meyvalar ve Sert
Çekirdekli Meyvalar 0811 94$/Ton %32 %20
( Pişirilmemiş,
Buharda veya Suda
Kaynatılarak
Pişirilmiş,
Dondurulmuş )

5 Dondurulmuş Meyva
Ve Sebze ile 2001, 2002, 2003,
2004.90, 2005, 2006, 57$/Ton %72 %20
Meyva ve Sebze İşleme Sanayiine
Dayalı Gıda
Maddeleri 2008 (2008.11, 2008.19.11,2008.19.13, 2008.19.19.00.39, 2008.19.19.00.49, 2008.19.51,59,93,99,
2008.19.95.00.39,
2008.19.95.00.49 hariç)

6 Reçel, jöle, marmelat,
Meyve veya sert
Kabuklu meyve püreleri
Veya pastları 2007 ( 2007.99.20, 2007.99.51, 2007.99.98.00.19 hariç) 55$/Ton %69 %20

7 Meyve Suları 2009 (2009.90 hariç) 170$/Ton %33 %20

8 Zeytinyağı 1509,1516.20.91.00.14
1516.20.98.00.11 96$/Ton %100 %10
9 Dondurulmuş patates 2004.10 55$/Ton %85 %20

10 Hazırlanmış veya
Konserve edilmiş balıklar 1604 150$/Ton %100 %10

11 Kümes hay.etleri
(sakatat hariç) 0207 (0207.13.91,99, 0207.14.91,99, 0207.26.91,99,
0207.27.91, 99,
0207.34, 0207.35.91,99, 0207.36.81,85,89 hariç) 202$/Ton %28 %20
12 Süttozu 0402 70$/Ton %87 %10

13 Yumurta 0407.00 7$/1000Adet %10 %10

DİĞER HUSUSLAR

Madde - 10 : Bu Karar kapsamında aşağıdaki giderler, kullanım oranları kadar mahsup edilecektir.

Giderler Kullanım Oranı (%)
A) Vergiler: 100
-Kurumlar Vergisi (peşin vergi dahil)
-Kurumlar Vergisi tevkifatı,
-Gelir Vergisi (peşin vergi dahil),
-Gelir Vergisi Tevkifatı.
B) SSK primleri, gecikme zammı ve faizi. 100
C) Haberleşme Giderleri 100

(telefon, telefaks vb. gecikme zammı ve faizi hariç)

D) Enerji Giderleri 100
- Elektrik
- Doğalgaz

Madde 11: Bu Karar kapsamındaki mahsup işlemlerinden yararlanabilmek için, fiili ihraç tarihinden (Gümrük Beyannamesindeki (GB) yüklemenin bitim tarihi) itibaren en geç bir yıl içerisinde, ibrazı zorunlu belgelerle birlikte, doğrudan bağlı bulunulan ya da kanuni merkez veya şubelerin bulunduğu yerdeki İhracatçı Birliğine müracaat edilmesi gerekmektedir.




Madde 12:

a) Adına hesap açılacak imalatçı/ihracatçı veya ihracatçılardan, İhracatçı Birliklerine başvuruları sırasında, Maliye Bakanlığı’na hitaben bir örneği ekte yer alan taahhütname alınacaktır.

b) İhracatçı Birlikleri tarafından ABD Doları olarak belirlenerek T.C. Merkez Bankası’na bildirilen her hak ediş tutarı, hak ediş belgesinin düzenlendiği tarihteki TCMB alış kuru itibarıyle Türk Lirası’na çevrilerek sabitleştirilir.

Madde 13 :

a) Mahsup işlemleri, imalatçı/ihracatçı veya ihracatçılara T.C. Merkez Bankası tarafından verilen hak ediş belgeleri üzerinde alacaklı kuruluşlar tarafından yapılır. Bu işlemler tahsil hükmündedir.

b) Şubeler, mahsubu istenen meblağı imalatçı/ihracatçı veya ihracatçıların hesabından düşerek ilgili kurumun TCMB nezdindeki hesabına aktaracaktır. İlgili kurumlara alacak kaydedilen meblağların kurumlara transferinde, kurumun Hazine’ye borçlu olup olmadığına bakılacak, borçlu ise öncelikle kurumun borcundan mahsup yapılacaktır.

c) Bu Karar kapsamında imalatçı/ihracatçı veya ihracatçıların giderleri ile ilgili mahsuplar sonucu DFİF’den T.C. Merkez Bankası kanalıyla ilgili kurumlara yapılacak ödemelerin uygulama usul ve esasları protokollerle belirlenecektir.
Madde - 14 :

a) İmalatçı/ihracatçı veya ihracatçıların açılacak hesaplardan kullanabilecekleri harcama kalemlerine ilişkin azami kullanım oranları 10'ncu maddede belirtilen şekilde olacaktır.

b) Karar kapsamı mahsup işlemlerinde, hesapların kullanımı sırasında imalatçı/ihracatçı veya ihracatçılara hiçbir şekilde doğrudan nakden iade yapılmayacaktır.

Madde - 15 : Bu Karar’da yer alan tarım ürünleri ihracatında ihracatı müteakip imalatçı/ihracatçı veya ihracatçı adına açılacak mahsup hesabına alacak kaydedilecek meblağ, mamulün FOB ihraç bedeli üzerinden, ilgili mamulün karşısında gösterilen azami ödeme oranını aşamaz. Aştığı takdirde azami ödeme oranı uygulanır. İmalatçı/ihracatçı veya ihracatçı adına açılacak mahsup hesabına esas teşkil edecek ihracat iadesinin belirlenmesinde, beher sevkiyat için miktar barajı dikkate alınır.

Madde - 16 : Mahsup hesabına 9'ncu madde’de yer alan mamullerin;

a)İthalat rejimi çerçevesinde ithal edilmiş bulunan (yeni ve kullanılmış) yabancı malların ihracatı,
b) Transit ticareti,
c) Sınır ve kıyı ticareti,
d) Bedelsiz ihracatı,
e) Bağlı muamele ve takası,
f) 1615 sayılı Gümrük Kanununun 118'nci maddesi hükümleri çerçevesinde ithal edilerek işlenmesi sonucunda ihracı,
g) Hariçte İşleme Rejimi Kararı hükümleri çerçevesinde ihracı,
h) İhracat sayılan yurt içi satış ve teslimleri,
ı) Gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarına yapılan ihracatı,
dahil edilmeyecektir.

Karar kapsamındaki ürünlerin bünyelerine giren hammaddelerin Dahilde İşleme Rejimi Kararı hükümleri çerçevesinde ithal edilmesi halinde, Söz konusu ürünlere ilişkin ihracat iadesi hesaplamalarında net döviz girdisi esas alınacaktır.

9'ncu maddede belirtilen ürünlerin Türkiye’deki Serbest Bölgelere yapılan ihracatında, fiili ihraç tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Söz konusu malların Serbest Bölgeden yurtdışına ihraç edildiğinin tevsik edilmesi durumunda, ihraç edilen ürünün Türkiye’ye geri getirilmesi halinde iade edilmek kaydıyla, ihracat iadesi ödemesi yapılır.

Madde - 17 : Bu Karar kapsamında yapılan konsinye ihracat kapsamında kesin satış faturasında belirtilen FOB birim ihraç fiyatının GB’de belirtilen FOB birim ihraç fiyatının %50’sinin altında olması halinde mahsup işlemlerinden yararlandırılmaz.

Madde - 18 : Bu Karar’ın 9'ncu maddesinin 5'nci sıra no’sunda yer alan ürünlerden 2001, 2003, 2005, 2006, 2008 G.T.İ.P. altında yer alan maddeler, 10 kg’ın (net ağırlık) üzerinde ambalajlarda ihraç edilmeleri halinde, geçici konserve olarak mütalaa edilir ve mahsup hesabına dahil edilmez.

Madde -19: Bu Karar’ın 9'ncu maddesinin 8'nci sıra no’sunda yer alan zeytinyağı azami 18 kg (dahil) (net ağırlık)’a kadar ambalajlarda ihraç edilmesi halinde mahsup hesabına dahil edilecektir.

Madde - 20 : Bu Karar’ın uygulama usul ve esaslarının belirlenmesinde, bu çerçevede idari müeyyidelerin tesbitinde ve ortaya çıkacak ihtilafların sonuçlandırılmasında Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkilidir.

Madde - 21 : 9'ncu madde gereğince imalatçı/ihracatçı veya ihracatçı adına açılacak mahsup hesabına esas olan fiili ihracat 1/1/1998 ile 31/12/1998 tarihleri arasında gerçekleştirilecek fiili ihracattır. Ancak bu tarihler arasında gerçekleştirilecek fiili ihracat neticesinde imalatçı/ ihracatçı veya ihracatçı adına açılacak hesaptan 10'ncu madde kapsamında giderlerin mahsubuna 31/12/1998 tarihinden sonra da devam olunur.

Madde - 23: Bu Tebliğ 1/1/1998 tarihinde yürürlüğe girer.

TAAHHÜTNAME ÖRNEĞİ
MALİYE BAKANLIĞI’NA

Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi yapılmasına ilişkin ......... tarihli ve ........ sayılı Para Kredi ve Koordinasyon Kurulu Kararı çerçevesinde, İhracatçı Birliği tarafından tespit edilen hak edişle ilgili olarak T.C. Merkez Bankası nezdinde adıma açılan hesabımın haksız kullanımına yol açacak bir durumun tesbiti halinde, bu tutarın mahsup tarihinden itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da öngörülen gecikme zammına eşit oranda faiziyle birlikte aynı Kanun hükümlerine göre geri ödeyeceğimi taahhüt ederim.

Firma Ünvanı
:

Adres :

Tel :

Yetkili Kişi :

Yetkili İmza :

1.10.1998 tarih ve 23480 sayılı Resmi Gazete




5. ELMA ÜRÜNÜNDE İHRACAT İADESİ YAPILMASI HAKKINDA TEBLİĞ

(Tebliğ No: 98/9)

GATT Tarım Anlaşması çerçevesinde, Bakanlar Kurulu'nun 27/12/1994 tarihli ve 94/6401 sayılı "İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı"na dayanılarak hazırlanan Para - Kredi ve Koordinasyon Kurulu'nun 30/9/1998 tarihli ve 98/18 sayılı Kararına istinaden;

Madde 1 - Aşağıda belirtilen ürünün ihracatında, ihracatı müteakip, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan, hizasında gösterilen ABD Doları karşılığı Türk Lirası ihracat iadesi olarak ödenir.


İHRACAT UYGULAMA AZAMİ
MADDE ADI G.T.İ.P İADE MİKTARI DÖNEMİ ÖDEME ORANI
Elma 0808.10 65$/Ton 1 EKİM - 30 NİSAN %10

Madde 2 - Bu ödemeden yararlanılabilmesi için; fiili ihraç tarihinden (Gümrük Beyannamesindeki (GB) yüklemenin bitim tarihi) itibaren en geç bir yıl içerisinde, ibrazı zorunlu belgelerle birlikte doğrudan bağlı bulunulan ya da firmanın merkezinin veya şubesinin bulunduğu yerdeki İhracatçı Birliklerine müracaat edilmesi gerekmektedir. İhracatçı Birliklerince yapılacak inceleme neticesinde, beyanname bazında ihracatçı için ABD doları olarak belirlenecek hak ediş tutarı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası' na bildirilecektir.

Madde 3 - Ödemelerde, ABD Dolarının Türk Lirasına çevrilmesinde ödeme tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınır. ABD Doları dışındaki paralar, Gümrük Beyannamesinin tescili tarihindeki çapraz kurlara göre ABD Dolarına çevrilir.

Madde 4 - İhracat İadesi, ürünün FOB ihraç bedeli üzerinden, ürünün karşısında gösterilen azami ödeme oranını aşamaz. Aştığı takdirde azami ödeme oranı uygulanır.

Madde 5 - 1 inci maddede yer alan ürünün;

a) İthalat rejimi çerçevesinde ithal edilmiş bulunan yabancı menşeli malların ihracatında,
b) Transit ticaretinde,
c) Sınır ticaretinde,
d) Bedelsiz ihracatında,
e) Bağlı muamele ve takasında,
f) İhracat sayılan yurt içi satış ve teslimlerinde,
g) Gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarına yapılan ihracatında,

Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan ihracat iadesi ödemesi yapılmaz.

1 inci maddede belirtilen ürünün Türkiye’deki Serbest Bölgelere yapılan ihracatında, fiili ihraç tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Söz konusu malın Serbest Bölgeden yurtdışına ihraç edildiğinin tevsik edilmesi durumunda, ihraç edilen ürünün Türkiye’ye geri getirilmesi halinde iade edilmek kaydıyla, ihracat iadesi yapılır.

Madde 6 - Bu Tebliğ çerçevesinde, yapılan konsinye ihracat kapsamında kesin satış faturasında belirtilen FOB birim ihraç fiyatının GB’de belirtilen FOB birim ihraç fiyatının %50'sinin altında olması halinde, ödeme yapılmaz.

Madde 7 - Bu Tebliğ'in uygulama usul ve esaslarının belirlenmesinde, bu çerçevede idari müeyyidelerin tespitinde ve ortaya çıkacak ihtilafların sonuçlandırılmasında Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkilidir.

Madde 8 - Bu Tebliğ 1/10/1998 (dahil) - 30/4/1999 (dahil) tarihleri arasında uygulanır.

6. TARIM ÜRÜNLERİ İHRACATININ ÖNEMLİ SEKTÖRLER İTİBARİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ
6.1. İşlenmiş Tarım Ürünleri


1996 yılında 2,2 milyar dolar düzeyinde bulunan işlenmiş tarım ürünleri ihracatımız, 1997 yılında ortalama %12 artışla 2,5 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır.

1997 yılında işlenmiş tarım ürünlerinden 13 mal grubuna mahsup sistemi çerçevesinde ihracat iadesi yardımı yapılmıştır.

Sektörel bazda işlenmiş tarım ürünleri ihracatımız incelendiğinde,

Şeker ve şeker mamullerinde 1997 yılında bir önceki yıla oranla miktar bazında % 260 artış gözlenmiştir. Bu grupta en önemli kalemi 187 milyon $ ihracatıyla 1997 yılında bir önceki yıla göre miktar bazında %48 artış kaydeden kakaosuz şeker mamulleri teşkil etmektedir. Bu dönemde, en önemli ihraç kalemimiz olan sakız ihracatı miktar bazında %68 artarken (değer bazında %7 düşüş), diğer şeker mamülleri ihracatında %11 artış olmuştur.

Çikolata ve kakao içeren gıda müstahzarları ihracatında da 1997 yılında bir önceki yıla oranla miktar bazında % 12 (değer bazında %216) oranında artış kaydedilmiş ve 285 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır.

Hububat ve unlu mamuller ihracatımız, 1997 yılında bir önceki yıla göre miktar bazında %31 artışla (değer bazında %1 düşüşle) 298 milyon $’a ulaşmıştır. 1997 yılında makarna ihracatımız bir önceki yıla göre miktar bazında %25 artış kaydetmiştir. ihracatı 53.2 milyon $’a ulaşan makarna ihracatımız da bu grupta önemli yer tutmaktadır. 1996 Mayıs ayında ABD’de Türk menşeli makarnalar için açılan anti-damping ve Telafi Edici Vergi soruşturmalarının aleyhimize sonuçlanması sebebiyle makarna ihracatımız özellikle BDT pazarına kaymıştır.

Meyve-sebze konserveleri ihracatımız 1997 yılında miktar bazında %2 (değer bazında %10) 617 milyon dolara ulaşmıştır. Domates konserveleri ihracatımız 1997 yılında bir önceki yıla göre miktar bazında %1 artışla (değer bazında %2 düşüşle) 133 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu arada, AB ile gerçekleştirilen Tarım Teknik Komitesi müzakerekeri de sonuçlandırılmış olup, domates salçası ve diğer domates konservelerinde 16.500 ton olan kotamız 38.000 tona yükselmiştir. Bu rakam, gümrük vergisiz ihracat edilebilir rakam olup, tarife kontenjanı sistemine geçilmesi sebebiyle bu rakamın üzerindeki ürünler de OGT ödenerek AB ülkelerine ihraç edilebilecektir.

Meşrubat ve alkollü içkiler ihracatımız 1997 yılında değer bazında %30 düşüşle 73 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Bu sektördeki en önemli kalemler gazozlar, biralar ve şişelenmiş sulardır. En önemli pazarımız ise BDT ülkeleridir.

Tütün Ve Tütün Mamülleri ihracatımız 1997 yılında bir önceki yıla göre değer bazında %8 artışla 683 milyon dolara ulaşmış, aynı dönemde sigara ihracatımız miktar bazında %20 düşüşle (değer bazında %11 artışla) 100 milyon dolar düzeyinde gerçekleşmiştir.

6.1.1. Yaş Meyve Sebze


1997 yılı toplam yaş meyve sebze ihracatı bir önceki yıla göre değerde % 4 oranında, miktarda ise % 14 oranında azalış göstermektedir. Aynı dönemde sebzelerde değerde %10 oranında, meyvelerde ise % 20 oranında azalış kaydedilmektedir. Sebzelerden havuç-turp, patlıcan, hıyar-kornişon, biber ve domatesde sırasıyla değerde %150, %31, %29 ve %28 oranlarında artış görülmektedir. Meyvelerde de erik %43, kavun %19, taze üzüm %18, kiraz, vişnede %12 oranında artış bulunmaktadır.

Aynı dönemde itibariyle, turunçgil ihracatında değerde %31 oranında azalış görülmektedir.

Türkiye genelinde yaş meyve sebze ihracatında meydana gelen düşüşlerin; Avrupa Birliği’nin rakip ülkelere sağladığı teşviklerden ve buna bağlı olarak rakip ülkelerin fiyatlarının düşük olmasından, Romanya, Ukrayna ve Beyaz Rusya’nın son zamanlarda Söz konusu ürünler için gümrük vergisi oranını yüksek tutmasından ve 1997 yılı Subat-Mart aylarında Akdeniz Bölgesinde zaman zaman don olaylarının meydana gelmesinden kaynaklandığı düşünülmektedir.

1997 yılı için Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımlarına İlişkin 97/1 sıra no’lu PKKK Tebliğ, 4 Ocak 1997 tarih 22867 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karar gereğince, yaş meyve ve sebze ürünlerinden patateste 21 $/ton, domateste 18 $/ton, kuru soğanda 21 $/ton, turunçgilde 34 $/ton ve elmada 50 $/ton ihracat iadesi yapılmıştır.

Diğer taraftan, 1998 yılında önemli ihraç ürünlerimizden olan turunçgillerde, üretim düşüşünden kaynaklanan fiyat artışının, ihracatçılarımız açısından bir ölçüde telafi edilebilmesini teminen, (97/1) sayılı Karar’la öngörülmüş olan 34 $/ton tutarındaki ihracat iadesinin sezon sonuna kadar (30 Nisan 1998) uzatılmasına ilişkin (98/2) sayılı Karar 20 Şubat 1998 tarihli ve 23264 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

6.1.2. Kesme Çiçek

Kesme çiçek ihracatımızda, 1997 yılında bir önceki yıla göre değer % 14, miktarda ise % 54 oranında artış görülmektedir.

6.1.3. Canlı Hayvan Ve Et

1996 yılı canlı hayvan ihracatımız bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında; canlı sığır ihracatının yapılmadığı, canlı koyun ihracatının miktar bazında % 40 düşüşle 24.028 ton (83 milyon $), canlı keçi ihracatının ise miktar bazında % 90 düşüşle 35 ton (99,000 $) düzeyinde gerçekleştiği görülmektedir.

1997 yılında canlı hayvan ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında ise; canlı sığır ihracatının yapılmadığı, canlı koyun ihracatının miktar bazında % 3 düşüşle 23.244 ton (81 milyon $), canlı keçi ihracatının ise miktar bazında % 77 düşüşle 8 ton (24.000 $) düzeyinde gerçekleştiği görülmektedir.

1997 yılı et ihracatımız bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında; sığır eti ihracatımızın %69 artarak 35 ton (93.000 $) seviyesine ulaşırken, koyun ve keçi eti ihracatımız ise miktar bazında % 53 artarak 1.902 ton (7.509.000 $) düzeyine yükselmiştir.

Son yıllarda canlı hayvan ve hayvansal ürünler ihracatımızda bir düşüş yaşanmaktadır. Bunların nedenleri arasında canlı hayvan varlığımızdaki azalış, hayvan hastalıkları, Güneydoğu Anadolu’da yaşanan terör ve üretimden kaynaklanan diğer sorunlar sayılabilir.

6.1.4. Kümes Hayvanlarının Etleri

Kümes hayvanlarının etleri ihracatımızda 1993 yılı sonundan itibaren Söz konusu sektöre sağlanan ihracat teşvikleri ile önemli oranlarda artış kaydedilmiştir. Nitekim, 1993 yılında 2,029,000 $ olan ihracatımız 1994 yılında 12,678,000 $’a ulaşmıştır. Ancak, 1995 yılında bir önceki yıla göre % 60 oranında düşerek 5,113,000 $ olarak gerçekleşmiştir.

Kümes hayvanlarının etleri ihracatına 17.6.1993 tarih ve 93/16 sayılı Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu Kararı ile 500 $/ton ödeme yapılmış olup, 14.4.1994 tarih ve 94/6 sayılı PKKK Kararı ile, Söz konusu ödeme 700 $/ton’a yükseltilmiş ve 1.1.1995 tarihinden itibaren yürürlükte bulunan 30.12.1994 tarih ve 94/20 sayılı PKKK Kararı ile de 500 $/ton’a düşürülmüştür.

Diğer taraftan, GATT Tarım Anlaşması çerçevesinde, Bakanlar Kurulu’nun 11.1.1995 tarih ve 94/6401 sayılı “İhracata Yönelik Devlet Yardımları” Kararı’na dayanılarak hazırlanan 95/8 sıra no’lu Tebliğ 29.9.1995 tarih ve 22419 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Buna göre, Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nun 95/12 sayılı Kararı ile Ekim 1995 ayından yıl sonuna kadar kümes hayvanlarının etlerine miktar barajı % 41 olmak üzere 207 $/ton ihracat iadesi yapılmıştır.

1997 yılında PKKK’nın 97/2 sayılı Kararı ile uygulamaya konulan ihracat teşviklerinden tavuk eti ve yumurtanın da faydalanabilmesi için hazırlanan değişiklik Karar Taslağı PKKK’ya sevkedilmiştir.

1996 yılında kümes hayvanları etleri ihracatımız bir önceki yıla oranla değer bazında % 16 artarak 10,445 milyon $ düzeyinde gerçekleşmiştir.

Doğu Avrupa Ülkeleri (özellikle Romanya ve Makedonya), Türk Cumhuriyetleri ve Rusya Federasyonu beyaz et ihracatımızda önemli pazarlarımızdır.

6.1.5. Hububat Ve Değirmencilik Ürünleri

Buğday unu ihracatımız, 1995 yılında bir önceki yıl ile mukayese edildiğinde, değer bazında ise % 21 artış kaydedilmiştir. 1996 yılı ihracatımız ise bir önceki yıla oranla değer bazında % 52 artarak 254 milyon $ düzeyinde gerçekleşmiştir.

Söz konusu artış, iklim koşullarının uygun olması sonucu üretimimizde kaydedilen artıştan kaynaklanmıştır.

Diğer taraftan 1993-1994 yıllarında alınan Bakanlar Kurulu Kararları ile TMO serbest piyasadan temin ettiği buğdayı; buğday, un, makarna, irmik, bulgur ve bisküvi ihracatı yapanlara buğdayın iç piyasa fiyatı ile dış piyasa fiyatı arasındaki farka tekabül eden miktar kadar ayni buğday desteği sağlamakla görevlendirilmiştir. Ancak, 1995 ve 1996 yıllarında TMO’nun yeterli miktarda buğday alımı yapamaması, stoklarındaki mevcut buğdayların olağanüstü hal stoku olarak reserv edilmesi ve askeri birliklerin un ihtiyacını karşılayan fabrikaların buğday gereksinimlerinin karşılanması nedeniyle Söz konusu buğday desteği verilememiştir.

1997/98 sezonunda da ayni buğday desteği verilmesine yönelik sektör talebi olmasına karşın, Söz konusu talep Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca uygun görülmemiştir.

Ayrıca, hububat ihracatımız 1997 yılında, bir önceki yıla oranla değer bazında % 174 artış göstererek 76,7 milyon $ seviyesinde gerçekleşmiştir.
6.1.6. Bakliyat


1994/995 döneminde genel olarak bakliyat üretimimizde, özellikle mercimek üretiminde, önemli bir azalış görülmektedir. 1994/95 sezonunda bakliyatın destekleme alımları kapsamına alınmaması ile gerek üretim aşamasında ve gerekse hasat sonrasında hastalıklarla ve zararlı hayvanlarla zirai mücadelede finansman yetersizliği nedeniyle, üreticiler alternatif ürünlere yönelerek bakliyat üretimi yapmaktan vazgeçmişlerdir.

Sonuç olarak, özellikle yeşil mercimek ve kuru fasulye üretimindeki düşüşe paralel olarak adı geçen maddelerin ihracatında da bir azalış Söz konusudur. 1997 yılında, bir önceki yıla göre mukayese yapıldığında, nohut ihracatımızda miktar bazında % 37 artış, değer bazında ise % 4 azalış; mercimek ihracatımızda ise miktar bazında % 48 ve değer bazında % 30 azalış kaydedilmiştir. Ayrıca, üretim koşullarının iyileşmesinin yarattığı olumlu etki ile, 1997 yılı bakliyat ihracatımız bir önceki yıla oranla değer bazında % 5 azalarak 257 milyon $ düzeyinde gerçekleşmiştir.

6.1.7. Bitkisel Yağlar


1996 yılında 19.792 ton ve 72 milyon $ olarak gerçekleşen zeytinyağı ihracatımız, 1997 yılında, geçen yılın aynı dönemine oranla miktar bazında % 101 ve değer bazında ise % 14 artarak 39.892 ton ve 82 Milyon $ seviyesine ulaşmıştır. Bu gelişme büyük ölçüde, 96/97 sezonunda ülkemiz zeytinyağı rekoltesinin önemli derecede artış göstermesinden ve yeni pazarlara ulaşılmasından kaynaklanmıştır. Toplam zeytinyağı ihracatımız içinde en büyük paya sahip olan ABD’nin payı 1996 yılında ise % 28 iken, geçtiğimiz yıl % 35’e yükselmiştir. Ayrıca, diğer önemli ihraç pazarlarımız olan İtalya ve İspanya’daki pazar paylarımız ise sırasıyla % 20 ve % 35 olarak gerçekleşirken, zeytinyağı ihraç ettiğimiz ülke sayısı da 28’den 60’a yükselmiştir.

1996 yılında 70.192 ton ve 68 milyon $ düzeyinde olan ayçiçek yağı ihracatımız, 1997 yılında miktar bazında % 103 değer bazında ise % 77 oranında artarak 142.000 ton ve 121 milyon $’a ulaşmıştır. Anılan ürün ihracatımızda kaydedilen bu önemli artış, ihracatçılarımızın mevcut pazarlarımızdaki (İran, Irak, Suriye, Romanya, Cezayir ve Mısır) paylarını artırmış olmalarının yanısıra, başta Türk Cumhuriyetleri (Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan ve Türkmenistan) olmak üzere, yeni pazarlara (özellikle Ukrayna, İsrail vb.) ulaşmalarından kaynaklanmıştır.

Diğer taraftan, margarin ihracatımızda da 1996 yılına göre miktar bazında % 12 ve değer bazında ise % 2 artış gerçekleşmiş olup, anılan ürün ihracatımız 130.598 tondan (123 milyon $), 146.895 tona (126 milyon $) yükselmiştir.

6.1.8. Kuru Meyveler

1997 yılı kuru meyveler ihracatımız 1996 yılına oranla % 30 oranında artarak 1.274 Milyon $ seviyesinde gerçekleşmiş olup, bu miktarın % 68’ini tek başına fındık, kalan % 32’sini ise ç.k.üzüm, kuru kayısı ve kuru incir ile antep fıstığı oluşturmaktadır.

Fındık ihracatımız 1997 yılında 1996 yılına oranla, miktar bazında % 2 oranında azalma göstermesine rağmen, değer bazında % 43 oranında bir artış göstererek 870 milyon $ düzeyine erişmiştir. Bu durum, 1997/98 sezonunda fındık fiyatlarında yaşanan büyük artıştan kaynaklanmaktadır.

Fındık ihracatımızın yarıya yakını Almanya’ya gerçekleştirilirken, Fransa, İtalya, İsviçre, Avusturya, Hollanda, İngiltere ve Belçika-Lüksemburg’da diğer önemli ihraç pazarlarımız arasında yer almaktadır.

Çekirdeksiz kuru üzüm ihracatımız, 1997 yılında bir önceki yıla göre miktar bazında % 5, değer bazında ise % 10 oranında bir artış gözlenmiş olup, Söz konusu ürün ihracatımızdan 206 milyon $ döviz geliri elde edilmiştir.
1997 yılında bir önceki yıla göre miktar bazında % 3 oranında, değer bazında ise % 9 oranında bir azalma gösteren kuru incir ihracatımız 66,8 milyon $ seviyesine gerilemiştir.

Antep fıstığı ihracatımız, 1997 yılında bir önceki yıla göre miktar bazında % 115, değer bazında ise % 117 oranında bir artışla 19,4 milyon $ düzeyine erişmiştir.

Kuru kayısı ihracatımız, 1997 yılında miktar bazında % 7 azalma kaydetmesine rağmen, değer bazında bir önceki yıla göre % 5 oranında bir artış kaydedilerek 40.431 ton ve 111 milyon $ düzeyine ulaşmıştır. Bu durum, dünya kuru kayısı üretiminin azalmasından ve ülkemiz kuru kayısılarına olan talebin artmasından (rağbet görmesinden) kaynaklanmıştır.

Tebliğ No: 98/2
7. TARIMSAL ÜRÜNLERDE İHRACAT İADESİ YARDIMLARINA İLİŞKİN PARA - KREDİ VE KOORDİNASYON KURULU TEBLİĞİ

GATT Tarım Anlaşması çerçevesinde, Bakanlar Kurulu’nun 27.12.1994 tarih ve 94/6401 sayılı “İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı” na dayanılarak hazırlanan Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nun 09.02.1998 tarih ve 98/2 sayılı Kararına istinaden;

Madde 1 - Aşağıda belirtilen tarım ürününün ihracatında, ihracatı müteakip, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan, hizalarında gösterilen ABD Doları karşılığı Türk Lirası ihracat iadesi olarak ödenir.


İHRACAT MİKTAR UYGULAMA AZAMİ
MADDE ADI G.T.İ.P İADE MİKTARI BARAJI DÖNEMİ ÖDEME ORANI
Turunçgil 0805 (0805.90.00.00.12 hariç) 34$/Ton %95 1 OCAK
30 NİSAN %15

Madde 2 - Bu ödemelerden yararlanılabilmesi için; fiili ihraç tarihinden (Gümrük Beyannamesindeki (GB) yüklemenin bitim tarihi) itibaren en geç bir yıl içerisinde, ibrazı zorunlu belgelerle birlikte doğrudan bağlı bulunulan ihracatçı birliklerine müracaat edilmesi gerekmektedir. İhracatçı birliklerince yapılacak inceleme neticesinde, beyanname bazında ihracatçı için ABD doları olarak belirlenecek hak ediş tutarı T.Cumhuriyet Merkez Bankası' na bildirilecektir.

Madde 3 - Ödemelerde, ABD Dolarının Türk Lirasına çevrilmesinde ödeme tarihindeki T.Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınır. ABD Doları dışındaki paralar, Gümrük Beyannamesinin tescili tarihindeki çapraz kurlara göre ABD Dolarına çevrilir.

Madde 4 - Bu Kararda yer alan tarım ürününün ihracatında Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan ödenecek ihracat iadesinin belirlenmesinde, beher sevkiyat için miktar barajı dikkate alınır.

İhracat iadesi, mamulün FOB ihraç bedeli üzerinden, ilgili mamulün karşısında gösterilen azami ödeme oranını aşamaz. Aştığı takdirde azami ödeme oranı uygulanır.

Madde 5 - 1 inci maddede yer alan mamulün;

a) İthalat rejimi çerçevesinde ithal edilmiş bulunan yabancı menşeli malların ihracatında,
b) Transit ticaretinde,
c) Sınır ticaretinde,
d) Bedelsiz ihracatında,
e) Bağlı muamele ve takasında,
f) İhracat sayılan yurt içi satış ve teslimlerinde,
g) Gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarına yapılan ihracatında,

Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan ihracat iadesi ödemesi yapılmaz.

1 inci maddede belirtilen ürünün Türkiye’deki serbest bölgelere yapılan ihracatında, fiili ihraç tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Söz konusu malların serbest bölgeden yurtdışına ihraç edildiğinin tevsik edilmesi durumunda, ihraç edilen ürünün Türkiye’ye geri getirilmesi halinde iade edilmek kaydıyla, ihracat iadesi yapılır.

Madde 6 - Bu Karar kapsamında yapılan konsinye ihracat kapsamında kesin satış faturasında belirtilen FOB birim ihraç fiyatının GB’nde belirtilen FOB birim ihraç fiyatının %50'sinin altında olması halinde ödeme yapılmaz.

Madde 7 - Bu Tebliğ’in uygulama usul ve esaslarının belirlenmesinde, bu çerçevede idari müeyyidelerin tesbitinde ve ortaya çıkacak ihtilafların sonuçlandırılmasında Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkilidir.

Madde 8 - Para- Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nun 04.01.1997 tarih ve 22867 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 97/1 sıra numaralı Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımlarına İlişkin Tebliği, 31.12.1997 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılmıştır.

Madde 9 - Bu Tebliğ, 01.01.1998(dahil) - 30.04.1998 (dahil) tarihleri arasında uygulanır.


Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yapılması Hakkında Tebliğ
(Tebliğ No: 98/7)
30.0.1998 tarih ve 23388 sayılı Resmi Gazete

GATT Tarım Anlaşması çerçevesinde, Bakanlar Kurulu’nun 27/12/1994 tarihli ve 94/6401 sayılı “İhracata Yönelik Devlet Yardımları” Kararı’na dayanılarak hazırlanan Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nun18/6/1998 tarihli ve 98/12 sayılı Kararına istinaden;

AMAÇ
Madde - 1 : Tarımsal ürünlerin ihracatına verilen ihracat iadesi yardımlarının AB Ortak Tarım Politikası’na uyumunu kolaylaştırmak üzere, yurtiçi fiyat, dünya fiyatı, üretim-tüketim dengesi ve ithalatta uygulanan koruma oranları dikkate alınarak ve dönemsel olarak uygulanması ile ilgili esasların tesbiti amaçlanmaktadır.

TANIMLAR
Madde - 2 : Bu Karar’da geçen;
Yurtiçi Fiyat : İhracat iadesi yardımından yararlanabilecek ürünler için seçilecek belli bir kalite sınıfı veya sınıflarının destekleme alım, borsa, hal, fabrika çıkış veya FOB maliyeti fiyatlarından malın çoğunluğunun mübadele edildiği fiyattır.

Referans Fiyat : İhracat iadesi yardımından yararlanabilecek ürünler için seçilecek belli bir kalite sınıfı veya sınıfları için belirli bir yurtdışı borsa, hal veya ülkemizin dönemsel ortalama ihraç fiyatlarından biridir.

Pazar Fiyat Desteği (PFD) : Yurtiçi fiyat ile referans fiyat arasındaki farktır.

Temel Tarım Ürünleri : Hububat, şeker, süt (süttozu), et ve yağlı tohumdur (hamyağ).

İşlenmiş Tarım Ürünü : Bünyesinde temel tarım ürünü bulunan gıda sanayii ürünleridir.

İhracat İade Miktarı : Fiziki birim başına yapılacak ödeme miktarıdır.

Miktar Barajı : Ürün bazında ihracat iadesi yardımlarına esas olacak kısmı belirten orandır.

Azami Ödeme Oranı : Mamulün ihracat bedeli dikkate alınarak yapılacak azami ödemeyi belirleyen orandır.

İHRACAT İADESİ YARDIMLARININ VERİLMESİNDE UYGULANACAK YÖNTEM

Madde - 3 : Bir ürünün ihracat iadesi yardımına ve/veya ithalat korumasına ihtiyacı olup olmadığını belirlemede PFD’nin (+) veya (-) olması esas alınır.

PFD (+) ise (yurtiçi fiyatın referans fiyattan fazla olması) ihracat iadesi yardımı ve ithalat koruması uygulanabilir.
PFD (-) ise (yurtiçi fiyatın referans fiyattan düşük olması) ihracat iadesi yardımı uygulanmaz. İthalat korumalarının tesbitinde de bu durum dikkate alınır.
Ancak, ödemelerde, GATT Tarım Anlaşmasında öngörülen limitler içinde kalınır.

Madde - 4 : İhracat İadesi yardımı ihtiyacının tesbitinde ürün bazında üretim-tüketim dengesi dikkate alınır. Stokların ihracata yöneltilmesi gerektiğinde, dünya fiyatları ihracatı cazip hale getirmiyorsa, ihracat desteği verilebilir.

Madde - 5 : Gıda sanayi ürünleri kapsamındaki işlenmiş tarım ürünlerine verilecek ihracat iadesi yardımlarında, bünyelerinde bulunan temel tarım ürünlerinin miktarı, bu ürünlere verilen ihracat desteği ve uygulanan ithalat koruması dikkate alınır.

Madde - 6 : İhracat iadesi yardımları dönemsel olarak uygulanır.

Madde - 7 : İthalat koruması belirli bir sınır içinde olmayan ürünlere ihracat iadesi yardımı verilmez. Bu sınır Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca belirlenir.

Madde - 8 : İlke olarak, ithal girdi kullanan ürünlerin ihracatına verilecek destek, ithalde alınan fon ve vergilerin alınmaması şeklinde olacaktır. Ancak, dünya pazarında önemli ihraç potansiyeline sahip olduğu tesbit edilen ürünler, pazara girme ve pazarı genişletme aşamasında ihracat iadesi ödemelerinden yararlandırılabilir.

İHRACAT İADESİ YARDIMLARINDAN YARARLANACAK ÜRÜNLER

Madde - 9 : Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu ödenekleri çerçevesinde karşılanmak üzere, aşağıda belirtilen tarım ürünlerinin ihracatında ihracatı müteakip finansmanı, hizalarında gösterilen ABD Doları karşılığı Türk Lirası üzerinden, TCMB nezdinde imalatçı/ihracatçı veya ihracatçı adına açılacak hesaptan, bu Karar’da belirtilen giderler TCMB kanalıyla mahsup yoluyla karşılanır. İmalatçı firmalar, kendi dış ticaret şirketleri ya da şirketlerinin de yer aldığı aynı kuruluş bünyesindeki bir dış ticaret firması kanalıyla ihracatı gerçekleştirmesi ve dış ticaret firmalarının hak edişlerini imalatçı firmalarına devretmesi durumunda teşvikten faydalanabilir.


SIRA
ARMONİZE İHRACAT MİKTAR AZAMİ
NO MADDE ADI GTİP İADE MİKTARI BARAJI ÖDEME ORANI

1 Buket Yapmaya
Elverişli veya Süs 0603.10 297$/Ton %59 %20
Amacına Uygun Cinsten Çiçekler ve
Tomurcuklar

2 Sebzeler
(Pişirilmemiş,
Buharda veya Suda Kaynatarak
Pişirilmiş) 0710 (0710.10 Hariç) 107$/Ton %40 %20
( Dondurulmuş )

3 Kurutulmuş Sebzeler
( Bütün Halde, 0712 370$/Ton %23 %10
Kesilmiş, Dilimlenmiş, Kırılmış veya
Toz Halinde, fakat
Başka Şekilde
Hazırlanmamış )

4 Meyvalar ve Sert
Çekirdekli Meyvalar 0811 94$/Ton %32 %20
( Pişirilmemiş,
Buharda veya Suda
Kaynatılarak
Pişirilmiş,
Dondurulmuş )

5 Dondurulmuş Meyva
ve Sebze ile 2001, 2002, 2003,
2004.90, 2005, 2006, 57$/Ton %72 %20
Meyva ve Sebze İşleme Sanayiine
Dayalı Gıda
Maddeleri 2008 (2008.11, 2008.19.11,2008.19.13, 2008.19.19.00.39, 2008.19.19.00.49, 2008.19.51,59,93,99,
2008.19.95.00.39,
2008.19.95.00.49 hariç)

6 Reçel, jöle, marmelat,
Meyve veya sert
kabuklu meyve püreleri
veya pastları 2007 ( 2007.99.20, 2007.99.51, 2007.99.98.00.19 hariç) 55$/Ton %69 %20

7 Meyve Suları 2009 (2009.90 hariç) 170$/Ton %33 %20

8 Zeytinyağı 1509,1516.20.91.00.14
1516.20.98.00.11 96$/Ton %100 %10
9 Dondurulmuş patates 2004.10 55$/Ton %85 %20

10 Hazırlanmış veya
konserve edilmiş balıklar 1604 150$/Ton %100 %10

11 Kümes hay.etleri
(sakatat hariç) 0207 (0207.13.91,99, 0207.14.91,99, 0207.26.91,99,
0207.27.91, 99,
0207.34, 0207.35.91,99, 0207.36.81,85,89 hariç) 202$/Ton %28 %20
12 Süttozu 0402 70$/Ton %87 %10

13 Yumurta 0407.00 7$/1000Adet %10 %10

DİĞER HUSUSLAR

Madde - 10 : Bu Karar kapsamında aşağıdaki giderler, kullanım oranları kadar mahsup edilecektir.

Giderler Kullanım Oranı (%)
A) Vergiler: 100
• Kurumlar Vergisi (peşin vergi dahil)
• Kurumlar Vergisi tevkifatı,
• Gelir Vergisi (peşin vergi dahil),
• Gelir Vergisi Tevkifatı.

B) SSK primleri, gecikme zammı ve faizi. 100
C) Haberleşme Giderleri 100
• (telefon, telefaks vb. gecikme zammı ve faizi hariç)

D) Enerji Giderleri 100

• Elektrik
• Doğalgaz

Madde 11: Bu Karar kapsamındaki mahsup işlemlerinden yararlanabilmek için, fiili ihraç tarihinden (Gümrük Beyannamesindeki (GB) yüklemenin bitim tarihi) itibaren en geç bir yıl içerisinde, ibrazı zorunlu belgelerle birlikte, doğrudan bağlı bulunulan ya da kanuni merkez veya şubelerin bulunduğu yerdeki İhracatçı Birliğine müracaat edilmesi gerekmektedir.
Madde 12:

a) Adına hesap açılacak imalatçı/ihracatçı veya ihracatçılardan, İhracatçı Birliklerine başvuruları sırasında, Maliye Bakanlığı’na hitaben bir örneği ekte yer alan taahhütname alınacaktır.

b) İhracatçı Birlikleri tarafından ABD Doları olarak belirlenerek T.C. Merkez Bankası’na bildirilen her hak ediş tutarı, hak ediş belgesinin düzenlendiği tarihteki TCMB alış kuru itibarıyle Türk Lirası’na çevrilerek sabitleştirilir.

Madde 13 :
a) Mahsup işlemleri, imalatçı/ihracatçı veya ihracatçılara T.C. Merkez Bankası tarafından verilen hak ediş belgeleri üzerinde alacaklı kuruluşlar tarafından yapılır. Bu işlemler tahsil hükmündedir.

b) Şubeler, mahsubu istenen meblağı imalatçı/ihracatçı veya ihracatçıların hesabından düşerek ilgili kurumun TCMB nezdindeki hesabına aktaracaktır. İlgili kurumlara alacak kaydedilen meblağların kurumlara transferinde, kurumun Hazine’ye borçlu olup olmadığına bakılacak, borçlu ise öncelikle kurumun borcundan mahsup yapılacaktır.

c) Bu Karar kapsamında imalatçı/ihracatçı veya ihracatçıların giderleri ile ilgili mahsuplar sonucu DFİF’den T.C. Merkez Bankası kanalıyla ilgili kurumlara yapılacak ödemelerin uygulama usul ve esasları protokollerle belirlenecektir.

Madde - 14 :

a) İmalatçı/ihracatçı veya ihracatçıların açılacak hesaplardan kullanabilecekleri harcama kalemlerine ilişkin azami kullanım oranları 10'ncu maddede belirtilen şekilde olacaktır.
b) Karar kapsamı mahsup işlemlerinde, hesapların kullanımı sırasında imalatçı/ihracatçı veya ihracatçılara hiçbir şekilde doğrudan nakden iade yapılmayacaktır.

Madde - 15 : Bu Karar’da yer alan tarım ürünleri ihracatında ihracatı müteakip imalatçı/ihracatçı veya ihracatçı adına açılacak mahsup hesabına alacak kaydedilecek meblağ, mamulün FOB ihraç bedeli üzerinden, ilgili mamulün karşısında gösterilen azami ödeme oranını aşamaz. Aştığı takdirde azami ödeme oranı uygulanır. İmalatçı/ihracatçı veya ihracatçı adına açılacak mahsup hesabına esas teşkil edecek ihracat iadesinin belirlenmesinde, beher sevkiyat için miktar barajı dikkate alınır.

Madde - 16 : Mahsup hesabına 9'ncu madde’de yer alan mamullerin;

a)İthalat rejimi çerçevesinde ithal edilmiş bulunan (yeni ve kullanılmış) yabancı malların ihracatı,

b) Transit ticareti,
c) Sınır ve kıyı ticareti,
d) Bedelsiz ihracatı,
e) Bağlı muamele ve takası,
f)1615 sayılı Gümrük Kanununun 118'nci maddesi hükümleri çerçevesinde ithal edilerek işlenmesi sonucunda ihracı,
g) Hariçte İşleme Rejimi Kararı hükümleri çerçevesinde ihracı,
h) İhracat sayılan yurt içi satış ve teslimleri,
ı) Gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarına yapılan ihracatı,
dahil edilmeyecektir.

Karar kapsamındaki ürünlerin bünyelerine giren hammaddelerin Dahilde İşleme Rejimi Kararı hükümleri çerçevesinde ithal edilmesi halinde, Söz konusu ürünlere ilişkin ihracat iadesi hesaplamalarında net döviz girdisi esas alınacaktır.
9'ncu maddede belirtilen ürünlerin Türkiye’deki Serbest Bölgelere yapılan ihracatında, fiili ihraç tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Söz konusu malların Serbest Bölgeden yurtdışına ihraç edildiğinin tevsik edilmesi durumunda, ihraç edilen ürünün Türkiye’ye geri getirilmesi halinde iade edilmek kaydıyla, ihracat iadesi ödemesi yapılır.

Madde - 17 : Bu Karar kapsamında yapılan konsinye ihracat kapsamında kesin satış faturasında belirtilen FOB birim ihraç fiyatının GB’de belirtilen FOB birim ihraç fiyatının %50’sinin altında olması halinde mahsup işlemlerinden yararlandırılmaz.

Madde - 18 : Bu Karar’ın 9'ncu maddesinin 5'nci sıra no’sunda yer alan ürünlerden 2001, 2003, 2005, 2006, 2008 G.T.İ.P. altında yer alan maddeler, 10 kg’ın (net ağırlık) üzerinde ambalajlarda ihraç edilmeleri halinde, geçici konserve olarak mütalaa edilir ve mahsup hesabına dahil edilmez.

Madde -19: Bu Karar’ın 9'ncu maddesinin 8'nci sıra no’sunda yer alan zeytinyağı azami 18 kg (dahil) (net ağırlık)’a kadar ambalajlarda ihraç edilmesi halinde mahsup hesabına dahil edilecektir.

Madde - 20 : Bu Karar’ın uygulama usul ve esaslarının belirlenmesinde, bu çerçevede idari müeyyidelerin tesbitinde ve ortaya çıkacak ihtilafların sonuçlandırılmasında Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkilidir.

Madde - 21 : 9'ncu madde gereğince imalatçı/ihracatçı veya ihracatçı adına açılacak mahsup hesabına esas olan fiili ihracat 1/1/1998 ile 31/12/1998 tarihleri arasında gerçekleştirilecek fiili ihracattır. Ancak bu tarihler arasında gerçekleştirilecek fiili ihracat neticesinde imalatçı/ihracatçı veya ihracatçı adına açılacak hesaptan 10'ncu madde kapsamında giderlerin mahsubuna 31/12/1998 tarihinden sonra da devam olunur.



Madde - 23: Bu Tebliğ 1/1/1998 tarihinde yürürlüğe girer.
EK
TAAHHÜTNAME ÖRNEĞİ:

MALİYE BAKANLIĞI’NA

Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi yapılmasına ilişkin ......... tarihli ve ........ sayılı Para Kredi ve Koordinasyon Kurulu Kararı çerçevesinde, İhracatçı Birliği tarafından tespit edilen hak edişle ilgili olarak T.C. Merkez Bankası nezdinde adıma açılan hesabımın haksız kullanımına yol açacak bir durumun tesbiti halinde, bu tutarın mahsup tarihinden itibaren 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’da öngörülen gecikme zammına eşit oranda faiziyle birlikte aynı Kanun hükümlerine göre geri ödeyeceğimi taahhüt ederim.
Firma Ünvanı
:

Adres :

Tel :

Yetkili Kişi :

Yetkili İmza :

1.10.1998 tarih ve 23480 sayılı Resmi Gazete

GATT Tarım Anlaşması çerçevesinde, Bakanlar Kurulu'nun 27/12/1994 tarihli ve 94/6401 sayılı "İhracata Yönelik Devlet Yardımları Kararı"na dayanılarak hazırlanan Para - Kredi ve Koordinasyon Kurulu'nun 30/9/1998 tarihli ve 98/18 sayılı Kararına istinaden;

Madde 1 - Aşağıda belirtilen ürünün ihracatında, ihracatı müteakip, Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu’ndan, hizasında gösterilen ABD Doları karşılığı Türk Lirası ihracat iadesi olarak ödenir.

İHRACAT UYGULAMA AZAMİ
MADDE ADI G.T.İ.P İADE MİKTARI DÖNEMİ ÖDEME ORANI
Elma 0808.10 65$/Ton 1 EKİM - 30 NİSAN %10

Madde 2 - Bu ödemeden yararlanılabilmesi için; fiili ihraç tarihinden (Gümrük Beyannamesindeki (GB) yüklemenin bitim tarihi) itibaren en geç bir yıl içerisinde, ibrazı zorunlu belgelerle birlikte doğrudan bağlı bulunulan ya da firmanın merkezinin veya şubesinin bulunduğu yerdeki İhracatçı Birliklerine müracaat edilmesi gerekmektedir. İhracatçı Birliklerince yapılacak inceleme neticesinde, beyanname bazında ihracatçı için ABD doları olarak belirlenecek hak ediş tutarı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası' na bildirilecektir.

Madde 3 - Ödemelerde, ABD Dolarının Türk Lirasına çevrilmesinde ödeme tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınır. ABD Doları dışındaki paralar, Gümrük Beyannamesinin tescili tarihindeki çapraz kurlara göre ABD Dolarına çevrilir.

Madde 4 - İhracat İadesi, ürünün FOB ihraç bedeli üzerinden, ürünün karşısında gösterilen azami ödeme oranını aşamaz. Aştığı takdirde azami ödeme oranı uygulanır.

Madde 5 - 1 inci maddede yer alan ürünün;

a) İthalat rejimi çerçevesinde ithal edilmiş bulunan yabancı menşeli malların ihracatında,
b) Transit ticaretinde,
c) Sınır ticaretinde,
d) Bedelsiz ihracatında,
e) Bağlı muamele ve takasında,
f) İhracat sayılan yurt içi satış ve teslimlerinde,
g) Gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarına yapılan ihracatında,

Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu'ndan ihracat iadesi ödemesi yapılmaz.

1 inci maddede belirtilen ürünün Türkiye’deki Serbest Bölgelere yapılan ihracatında, fiili ihraç tarihinden itibaren bir yıl içerisinde Söz konusu malın Serbest Bölgeden yurtdışına ihraç edildiğinin tevsik edilmesi durumunda, ihraç edilen ürünün Türkiye’ye geri getirilmesi halinde iade edilmek kaydıyla, ihracat iadesi yapılır.

Madde 6 - Bu Tebliğ çerçevesinde, yapılan konsinye ihracat kapsamında kesin satış faturasında belirtilen FOB birim ihraç fiyatının GB’de belirtilen FOB birim ihraç fiyatının %50'sinin altında olması halinde, ödeme yapılmaz.

Madde 7 - Bu Tebliğ'in uygulama usul ve esaslarının belirlenmesinde, bu çerçevede idari müeyyidelerin tespitinde ve ortaya çıkacak ihtilafların sonuçlandırılmasında Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkilidir.

Madde 8 - Bu Tebliğ 1/10/1998 (dahil) - 30/4/1999 (dahil) tarihleri arasında uygulanır.


8. 1996 YILI OCAK-ARALIK DÖNEMİ İHRACATININ GENEL DEĞERLENDİRMESİ

Devlet İstatistik Enstitüsü tarafından yayımlanan 1996 yılı Ocak-Aralık dönemine ait dış ticaret rakamlarına göre, 1995 yılında 21.637 milyon dolar olan ihracatımız Gümrük Birliği'nin ilk yılı olan 1996'da bir önceki yıla göre değerde % 6.7 oranında artmış ve 23.082 milyon dolar seviyesine yükselmiştir. Aynı şekilde, 1996 yılı ithalatımız ise 1995 yılına göre değerde % 22.4 oranında artarak 42.464 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu rakamlar neticesinde, 1996 yılında dış ticaret açığımız bir önceki yıla göre değerde % 37.7 oranında artarak 19.382 milyon dolar seviyesine çıkmıştır. Öte yandan, 1995 yılında 57.346 milyon dolar olan dış ticaret hacmi 1996 yılında % 14.3 oranında artmış ve 65.546 milyon $ olarak gerçekleşmiştir.

1996 yılında gerçekleştirilen ihracatın ülke ve ülke gruplarına göre ayırımına bakıldığında ise; 1995'de en önemli ihraç pazarımız olan OECD ülkelerine yapılan ihracatımızın genel ihracatımız içindeki payı % 61.1 iken bu oran 1996 yılında Avrupa'da yaşanan ekonomik durgunluğun yarattığı olumsuz etkiler nedeniyle % 60.6 seviyesine gerilemiş ve 13.990 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 1996 yılında OECD üyesi olmayan ülkelere yönelik ihracatımız ise bir önceki yıla göre değerde % 8.1 oranında artarak 9.093 milyon dolar olarak gerçekleşmiş ve genel ihracatımız içerisindeki payı da % 39.4 düzeyine yükselmiştir.

Öte yandan, 1.1.1996 tarihi itibariyle Gümrük Birliği'ne girdiğimiz AB üyesi ülkelere yönelik ihracatımız, Söz konusu yılda, 1995 yılına göre değerde % 3.7 oranında artmış ve 11.485 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. AB ülkelerine yönelik ihracatımızın genel ihracatımız içerisindeki payı ise % 1 oranında azalarak % 50'ye düşmüştür. Gerçekleştirilen Gümrük Birliği'ne rağmen AB ülkelerine yönelik ihracatta beklenilen artışın gerçekleştirilememesinin en önemli nedenleri olarak, anılan ülkelerde yaşanan ekonomik durgunluğun ülke ithalatlarını azaltıcı yönde etkilemesi ve ABD dolarının Alman Markı ve diğer Avrupa paraları karşısında önemli oranda değer kazanmasının olumsuz etkileri olarak gösterilebilir.

Geleneksel pazarlarımız olan OECD ve AB ülkelerine yönelik ihracatta istenilen artış gerçekleştirilemezken, 1996 yılında diğer bazı ihraç pazarlarımıza yönelik ihracatta önemli artışlar kaydedilmiştir. Bu çerçevede, 1996 yılında çeşitli bloklara göre ihracatımızın dağılımını incelediğimizde; İslam Konferansı Teşkilatı'na dahil olan ülkelere yönelik ihracatımızın 1995 yılına göre değerde % 11.6 oranında arttarak 3.873 milyon dolar olduğu ve anılan ülkelerin genel ihracatımız içindeki payının da % 16.8 seviyesine yükseldiği görülmektedir. Aynı şekilde bağımsızlıklarını kazandıktan sonra ihracatımızdaki payları her geçen yıl daha da artan Bağımsız Devletler Topluluğu Ülkelerine yönelik ihracatımız da 1995 yılına göre % 25.4 oranında artmış ve 2.632 milyon dolar seviyesine yükselmiştir. 1995 yılında 911 milyon dolar ihracat gerçekleştirdiğimiz Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ülkelerine 1996 yılında yapılan ihracat bir önceki yıla göre % 23.5 oranında artmış ve 1.125 milyon $'a yükselmiştir.

En çok ihracat yapılan ülkeler incelendiğinde ise, 1995 yılnda olduğu gibi 1996 yılında da ilk sırayı Almanya'nın aldığı görülmektedir. 1996 yılında Söz konusu ülkeye yönelik olarak gerçekleştirilen ihracat bir önceki yıla göre değerde % 2.6 oranında artarak 5.163 milyon dolar düzeyine yükselmiştir. İhracatımız içerisinde % 22.4'lük bir paya sahip olan Almanya'da yaşanan ekonomik durgunluk nedeniyle Söz konusu ülkeye yönelik ihracatımızın istenilen düzeyde arttırılamamış olması, hem AB ülkelerine yönelik hem de genel ihracatımızın beklenilen düzeyde arttmasına engel olmuştur. 1996 yılında ihracatımızda ikinci sırayı ise yine ABD almıştır. Söz konusu ülkeye yönelik ihracatımız % 7 oranında artarak 1.616 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Öte yandan 1995 yılında, 1.271 milyon $'lık ihracat ile İtalya'nın ardında 4. sırada bulunan Rusya ise 1996 yılında 1.482 milyon $'lık ihracat rakamıyla 3. sıraya yükselmiştir. Bu ülkeri ise sırasıyla, İtalya (1.444 milyon $), İngiltere (1.248 milyon $), Fransa (1.042 milyon $)ve Hollanda (765 milyon $) izlemiştir.

Devlet İstatistik Enstitüsü tarafında 1996 yılına ilişkin olarak açıklanan ihracat rakamlarının "ana sektörlere" göre komposizyonu ise şöyledir;

İhracatımız içinde en büyük paya sahip olan "Sanayi Sektörü" ihracatımız, 1996 yılı Ocak-Aralık dönemine ait veriler dikkate alındığında, bir önceki yılın aynı dönemine göre değerde % 5.7 oranında artarak 16.3 milyar dolara ulaşmıştır. Bu artışa karşın anılan sektörün ihracatımız içindeki payı ise % 86.6 düzeyine gerilemiştir. Sanayi Sektörü ihracatı içerisinde en büyük paya sahip olan "Sanayi Mamulleri" ihracatımız ise 1996 yılında % 6.5 oranında artmış ve 17.613 milyon dolar olarak gerçekleşirken, Söz konusu ürünlerin genel ihracatımız içindeki payı da % 76.3 olmuştur. Sanayi Sektörünün bir alt grubu olan "Tarıma Dayalı İşlenmiş Ürünler" ihracatımız da bir önceki yıla göre değer bazında sadece % 1 oranında artarak 2.183 milyon dolar seviyesine yükselmiştir. "İşlenmiş Petrol Ürünleri" ihracatımız ise, 1996 yılında 1995 yılına göre % 4.3 oranında azalarak 265 milyon dolar düzeyine gerilemiştir.

1996 yılında "Tarım Sektörü" ihracatımız, 1995 yılına göre değerde % 16.9 oranında artarak 2.704 milyon dolar olarak gerçekleşmiş iken genel ihracatımız içindeki payı da % 11.7 düzeyine çıkmıştır. Tarım Sektörü ihracatımız içerisinde en büyük paya sahip olan "Bitkisel Ürünler" ihracatımız da anılan dönemde % 17,5 oranında artmış ve 2.469 milyon dolara yükselmiştir. Tarım sektörü içinde bir diğer alt sektör olan "Hayvancılık Ürünleri" ihracatımız ise 1996 yılında 1995 yılına göre % 10 oranında artarak 171 milyon dolar düzeyine çıkmıştır. "Su Ürünleri" ihracatımızda ise % 9.9 oranında bir artış yaşanmış olup, 1996 yılında 59 milyon dolarlık ihracatı gerçekleşmiştir.

"Madencilik ve Taşocakçılığı Sektörü" ihracatımız, 1996 yılında 1995 yılına göre değerde % 5.9 oranında azalarak 382 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. "Metalik olmayan Taşocakçılığı" ürünleri ihracatımız ise geçen yıla göre % 1.5 oranında artmış ve 253 milyon dolar düzeyine yükselmiştir. "Maden Cevheri" ihracatımız ise 1995 yılına göre değerde % 21 oranında azalarak 113 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.

1996 yılı ihracatımızın "ana mal gruplarına" göre dağılımı ise şöyledir; 1995 yılında 12.575 milyon dolar olarak gerçekleşen ve genel ihracatımız içinde en önemli paya sahip olan "tüketim maddeleri" ihracatımız 1996 yılında % 3.6 oranında artarak 13.033 milyon dolar olarak gerçekleşirken ihracattan aldığı pay ise % 56.5 düzeyine gerilemiştir. İhracattımız içinde ikinci sırada yer alan "hammadde" ihracatımız ise anılan dönemde % 9.4 oranında artmış ve 6.064 milyon dolar olmuştur. Öte yandan, 1996 rakamlarına göre genel ihracatımızda % 17.3'lük paya ulaşan "yatırım maddeleri" ihracatı da % 13.3 oranında artarak 3.986 milyon dolar seviyesine yükselmiştir. Yatırım maddeleri ihracatı alt sektörler itibariyle incelendiğinde ise en büyük ihracat artışının "makina ve teçhizat" maddelerinde yaşandığı ve Söz konusu sektörün ihracatının % 15 oranında artarak 1.749 milyon dolar seviyesine çıktığı görülmektedir. Aynı şekilde "inşaat sektörü" ihracatı da % 13.3 oranında artmış ve 2.153 milyon dolar gerçekleşmiştir.

DİE tarafında açıklanan ihracat rakamlar "Seçilmiş Fasıllar" itibariyle incelendiğinde ise, 1996 yılında en çok ihracatın 61. fasılda yer alan "Örme Giyim Eşyası"nda yapıldığı, Söz konusu fasıllın ihracatının 1995 yılına göre % 3.5 oranında artarak 3.568 milyon dolar olduğu görülmektedir. İhracatta ikinci sırada ise yine tekstil ve konfeksiyon sektörü ürünlerini içeren "Örülmemiş Giyim Eşyası" ürünlerini içeren 62. fasılın aldığını ve Söz konusu fasıl ihracatının da % 2.4 oranında azalarak 2.149 milyon dolar seviyesine gerilediği anlaşılmaktadır. Fasıllar itibariyle ihracatımızda üçüncü sırayı ise 72. fasılda yer alan "Demir- Çelik" ürünleri 1.753 milyon dolarlık ihracatla almıştır. Aynı şekilde, son yıllarda önemli artışlar sağlayan ve 85. fasılda yer alan "Elektrikli Makina ve Cihazlar"ın 1996 yılı ihracatında da % 32.3 oranında bir artış yaşandığı ve 1.315 milyon dolar seviyesine yükseldiği görülmektedir. Bu fasılları sırasıyla 08. fasılda yer alan "Yenilen Meyveler" (1.135 milyon $), 84. fasılda yer alan "Kazanlar, Makinalar ve Mekanik Cihazlar" ( 783 milyon $), 87. fasılda yer alan "Kara Taşıtları ve Bunların Aksam, Parçaları" (778 milyon $) isimli ürünleri izlemektedir.


9. İHRACAT TÜRLERİ

A) Özellik Arz Etmeyen İhracat
B) Kayda Bağlı İhracat
C) Kredili İhracat
D) Konsinye İhracat
E) İthal Edilmiş Malların İhracı
F) Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat
G) Bağlı Muamele Yoluyla Yapılacak İhracat
H) Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat
I) Transit Ticaret
J) Bedelsiz İhracat

9.1. Özellik Arz Etmeyen İhracat


İhracatçılar, özellik arz etmeyen ihracatta, ihracatçı birliklerine onaylattıkları gümrük beyannamesi ile birlikte, ihracatın yapılacağı gümrük idaresine müracaat ederler.

9.2. Kayda Bağlı İhracat


Kayda Bağlı İhracat listesi (Ek 1) kapsamında yeralan malların ihracatında ihracatçılar, gümrük beyannamesi ile birlikte kayıt için ilgili ihracatçı birliklerine müracaat ederler. Birlikler onayladıkları gümrük beyannamelerine kayıt meşruhatı düşerek, gümrük idarelerine tevdi edilmek üzere ihracatçıya verirler. İhracatçılar, birliklerce kayıt meşruhatı düşülerek onaylanmış gümrük beyannamesi ile birlikte ihracatın yapılacağı gümrük idaresine müracaat ederler.



9.3. Kredili İhracat


Kredili ihracat talepleri ile ilgili müracaatlar mal cinsi, ödeme planı ve ödeme süresini içeren satış sözleşmesinin aslı ve Türkçe tercümesi ile birlikte ihracatçı birliklerine yapılır.

Madde ve/veya ülke politikası açısından Müsteşarlıkça getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili kredili ihracat talepleri Müsteşarlığın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara ilişkin talepler ise satış sözleşmesinde belirtilen esaslar dahilinde doğrudan ihracatçı birliklerince sonuçlandırılır.

Kredili ihracat taleplerinin uygun görülmesi halinde ihracatçı birliklerince gümrük beyannamesi üzerine kredili ihracat meşruhatı düşülerek onaylanır.
Fiili ihraç tarihinde başlayan kredili ihraç süresi dayanıksız tüketim mallarında iki (2) yılı, diğer mallarda beş (5) yılı geçemez.

Kredili ihracatta telgraf, teleks veya telefaksla sözleşme yapılamaz.

9.4. Konsinye İhracat


Konsinye ihracat talepleri ilgili ihracatçı birliklerine yapılır. Madde ve/veya ülke politikası açısından Müsteşarlıkça getirilebilecek düzenlemeler kapsamındaki mallarla ilgili konsinye ihraç talepleri Müsteşarlığın görüşü alındıktan sonra, bunun dışında kalan mallara ilişkin talepler ise doğrudan ihracatçı birliklerince sonuçlandırılır.

Konsinye ihracata izin verilmesi halinde ihracatçı birliklerince gümrük beyannamesi üzerine konsinye ihracat meşruhatı düşülerek onaylanır.

Konsinye ihracat meşruhatı düşülerek onaylanan gümrük beyannamelerinin 90 (doksan) gün içinde gümrük idarelerine tevdii gerekmektedir.

İhracatçılar, konsinye olarak gönderilen malların kesin satışının yapılmasını müteakip 30 (otuz) gün içinde durumu, kendileri tarafından düzenlenmiş kesin satış faturası veya örneği ve gerekli diğer belgeler ile birlikte izni veren ihracatçı birliklerine ve aracı bankaya bildirirler.

Konsinye olarak gönderilen malların fiili ihraç tarihinden itibaren bir yıl içinde kesin satışının yapılması gerekir. Bu süre, bitiminden önce başvurulmak kaydıyla haklı ve zorunlu nedenlerle izni veren merci tarafından toplam bir yıla kadar uzatılabilir.

Süresi içinde satışı yapılan malların Kambiyo Mevzuatı'na göre bedellerinin, satılamaması halinde ise malların Gümrük Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekir.

9.5. İthal Edilmiş Malların İhracı


İthalat Rejimi çerçevesinde ithal edilmiş ve vergileri ödenmiş bulunan yabancı menşeli yeni veya kullanılmış malların ihracı özellik arz etmeyen ihracat kapsamında yapılır. Ancak, ihracatın desteklenmesine yönelik mevzuat, yatırım mevzuatı ile Gümrük Mevzuatı'nın mahrecine iade hükümleri saklıdır.

9.6. Serbest Bölgelere Yapılacak İhracat

Serbest bölgelere yapılacak ihracat, İhracat Mevzuatı hükümlerine tabidir.




9.7. Bağlı Muamele Yoluyla Yapılacak İhracat

Bağlı muamele veya takas talepleri, yabancı firma veya firmalar ile yapılan bağlı muamele veya takas anlaşması ve Bağlı Muamele Veya Takas Başvuru Formundan altı nüsha eklenmek suretiyle bir müracaat yazısı ile birlikte üye olunan veya bulunulan bölgedeki ihracatçı birliklerine yapılır.

Bağlı muamele veya takas anlaşmasının; ithal ve ihraç edilecek malların cinsi, standardı, kalitesi, teslim şekli, teslim yeri, birim ithal ve ihraç fiyatları, değer tutarları ve anlaşmanın geçerlilik süresini içermesi gereklidir.

Bağlı muamele veya takas konusu karşılıklı ödemelerin mal veya kısmen nakit ve/veya ölçülebilir olması kaydıyla hizmet ile ödenmesi mümkün bulunmaktadır. Bağlı muamele veya takas izinlerinin süresi, 6 ayı aşmamak kaydıyla firmanın yaptığı anlaşmada yer alan süre kadardır. Bu süre, bitiminden önce başvurmak kaydıyla izni veren merci tarafından iki yıla kadar uzatılabilir.

9.8. Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracat


Ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracata ilişkin talepler, yurt dışındaki firma veya kuruluşla yapılan; kiralanacak malın cinsi, teknik özellikleri, G.T.İ.P.'u, miktarı, birim fiyatı, değer tutarı, kira süresi, kira bedeli ve bu bedelin ödenme şekil ve zamanı, teslim yeri gibi bilgileri içeren kira sözleşmesi ile birlikte Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracata İlişkin Başvuru Formundan 5 nüsha doldurulmak suretiyle Dış Ticaret Müsteşarlığı'na (İhracat Genel Müdürlüğü) yapılır.

Ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracatta süre bir yıldır. Bu süre, bitiminden önce başvurulmak kaydıyla haklı ve zorunlu nedenlerle izni veren merci tarafından toplam bir yıla kadar uzatılabilir.
Ticari kiralamaya konu malın yurt dışında kesin satışına ilişkin talepler, ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracat izninin bitiş tarihinden önce başvurulmak kaydıyla, satış sözleşmesine istinaden Dış Ticaret Müsteşarlığı (İhracat Genel Müdürlüğü) tarafından sonuçlandırılır.

Ticari kiralama yoluyla yurt dışına gönderilen malın ve kira bedelinin izin süresinin bitiminden, Ticari kiralamaya konu malın bu Tebliğ'in 5 inci maddesi çerçevesinde kesin satışı halinde satış bedelinin kesin satış faturası tarihinden
itibaren 30 gün içerisinde yurda getirilmesi zorunludur.

9.9. Transit Ticaret


Transit ticaret talepleri, bu Tebliğ'in ekinde yer alan "Transit Ticaret Formu" düzenlenmek suretiyle bankalara yapılır.

Transit ticarete konu olan mallarla ilgili olarak, ithalata ve ihracata ilişkin vergi, resim, harç ve fon tahsil edilmez,

Gümrük idarelerince verilebilecek izne istinaden malların Türk gümrük hattını aşarak işçilik görmek üzere fiktif depo veya antrepolara alınması "fiili ithal" hükmünde değildir.

Uluslararası anlaşmalarla ticareti yasaklanmış mallar ile Müsteşarlığın madde politikası itibariyle transit ticaretinin yapılmasını uygun görmediği mallar transit ticarete konu olamaz.

İthalat ve ihracat yapılması yasaklanmış ülkelerle transit ticaret yapılamaz.




9.10. Bedelsiz İhracat


Bedeli yürürlükteki Kambiyo Mevzuatı çerçevesinde yurda getirilmesi gerekli olmaksızın yurt dışına kesin olarak mal çıkışı.

a) Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen hediyeler, miktarı ticari teamüllere uygun numuneler ile reklam ve tanıtım eşyaları,

b) Daha önce usulüne uygun olarak ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesinin ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları,

c) Yabancı misyon mensuplarının, Türkiye'de çalışan yabancıların, yurt dışına hane nakli suretiyle gidecek Türk vatandaşlarının, daimi veya geçici görevle yurt dışına giden kamu görevlilerinin, bu durumlarının ilgili mercilerce belgelenmesi şartıyla beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek eşya ve taşıtlar,

d) Yurt dışında yerleşik tüzel kişiler, yabancı turistler ve yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarının beraberlerinde götürecekleri, gönderecekleri veya adlarına gönderilecek eşya ve taşıtlar.

(a) ve (b) bendlerinde yer alan mallardan değeri l0.000 ABD dolarını aşmayanların bedelsiz ihraç talepleri, Bedelsiz İhracat Formu doldurulmak suretiyle doğrudan gümrüklere yapılır.

Değeri l0.000 ABD dolarından fazla olanların bedelsiz ihraç talepleri, Bedelsiz İhracat Formundan 3 nüsha doldurulmak suretiyle ilgili ihracatçı birliğine yapılır. İhracatçı birliği değeri 25.000 ABD Dolarına kadar olan bedelsiz ihraç taleplerini kendileri sonuçlandırır. 25.000 ABD Dolarının üzerindeki talepleri görüşleriyle birlikte Dış Ticaret Müsteşarlığı'na intikal ettirirler.
(c) ve (d) bendleri çerçevesinde yapılacak bedelsiz ihracata, doğrudan gümrüklerce müsaade edilir.

Bedelsiz ihraç izinlerinin geçerlilik süresi 1 yıldır.

Kanun, Kararname ve uluslararası anlaşmalarla ihracı yasaklanmış malların bedelsiz olarak ihracına izin verilmez. İhracı kendi mevzuatı uyarınca belli bir merciin ön iznine bağlı malların bedelsiz olarak ihracı, ilgili merciin ön iznine istinaden mümkündür.

Bedelsiz ihracat yoluyla yurt dışına gönderilen mal ve eşyalar, ihracatta uygulanan desteklerden yararlandırılmaz.

Bedelsiz ihracat, Türk Standartlarının Uygulanması Hakkındaki Tüzük hükümlerine tabi değildir.

(a), (c) ve (d) bendleri kapsamında yapılacak bedelsiz ihracatta ihracatçı birliğine üye olma şartı aranmaz.
10. İHRACAT'TA TESLİM ŞEKİLLERİ


A) Ticari İşletmede Teslim / Ex Works (EXW)
B) Taşıyıcıya Teslim / Free CARRIER (FCA)
C) Gemi Doğurultusunda Teslim / Free Alongside Ship (FAS)
D) Gemi Bordasında Teslim / Free on Board (FOB)
E) Mal Bedeli veya Navlun / Cost and Freight ( CFR)
F) Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun / Cost, Insurance and Freight (CIF)
G) Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim / Carriage Paid To (CPT)
H) Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim / Carriage and Insurance Paid To (CIP)
I) Sınırda Teslim / Delivered At Frontier (DAF)
J) Gemide Teslim / Delivered Ex Ship (DES)
K) Rıhtımda Teslim ( Gümrük Vergi ve Harçları Ödenmiş Olarak ) / Delivered Ex Quay (Duty Paid) (DEQ)
L) Gümrük Resmi Ödenmemiş Olarak Teslim / Delivered Duty Unpaid (DDU)
M) Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim / Delivered Duty Paid (DDP)

10.1. Ticari İşletmede Teslim / Ex Works (Exw)


"Ex works" satıcının malları işletmesinde (fabrika,depo v.s.) alıcı emrine hazır tutmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirdiği anlamındadır. Satıcı, aksi kararlaştırılmadıkça malın alıcı tarafından sağlanan bir araca yüklenmesinden yada malların ihraç gümrüğünden geçirilmesinden sorumlu değildir. Alıcı bu noktadan itibaren varış yerine değin , malın taşınması ile ilgili tüm gider ve risklerin yükümlülüğünü taşır. Bu terim tüm satış şekilleri içinde satıcı için en az yükümlülüğü ihtiva eden bir satış şeklidir.

Bu teslim şeklinde sözleşmede belirtilen satış bedeline yalnızca ambalajlanmış mal bedeli dahildir. Yani teslim tarihinden itibaren her türlü nakliye, yükleme, boşaltma ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenmektedir.

10.2. Taşıyıcıya Teslim / Free Carrıer (Fca)


Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ihraç gümrüğünden geçirilip, alıcı tarafından belirlenen taşıyıcıya, belirlenen yer yada noktada teslimi ile son bulur.

Eğer alıcı tarafından kesin bir teslim yeri belirtilmemişse, satıcı taşıyanın malları teslim alacağı yer civarında bir yer belirleyebilir. Ticari uygulamalar taşıyıcı ile sözleşme yapılabilmesi için satısının yardımını gerektirirse (Örneğin demir ve hava yolu taşımacılığında) satıcı riziko ve masraflar alıcıya ait olmak üzere hareket edebilir.


10.3. Gemi Doğurultusunda Teslim / Free Alongsıde Shıp (Fas)


Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, belirlenen limanda malların gemi doğrultusunda rıhtım veya mavnaya konmasıyla sona erer. Bu da, bu andan itibaren, malla ilgili tüm gider, yitik veya hasar rizikolarının alıcı tarafından üstlenilmesi anlamındadır. Malın yükleme, boşaltma , nakliye ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenir. FAS'da sözleşmede belirtilen satış bedeline hem mal bedeli, hem de rıhtıma kadar yapılan nakliye ücreti dahildir.

Bu terim, alıcının ihraç için malları gümrükten çekmesi gerektiğini belirtir. Alıcı doğrudan yada dolaylı olarak ihraç işlemlerini yerine getirmeyecekse kullanılmamalıdır.

Bu terim yalnızca deniz veya içme suyu taşımacılığında kullanılır.

10.4. Gemi Bordasında Teslim / Free On Board (Fob)


Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme limanında mallar gemi küpeştesini açtığı andan itibaren yerine getirilmiş olur. Mallarla ilgili tüm gider yitik veya hasar rizikoları bu noktadan itibaren alıcı tarafından üstlenilir. Eğer gemi küpeştesi pratikte birşey ifade etmiyorsa (örneğin roll-on/roll-off veya konteyner taşımacılığında olduğu gibi) FCA teriminin kullanılması daha doğru olur.

10.5. Mal Bedeli Veya Navlun / Cost And Freıght( Cfr)


Bu terim ile satıcı belirlenen varış limanına malı gönderebilmek için gerekli tüm giderleri ve navlunu ödemek zorundadır. Ancak malla ilgili yitik bir hasar rizikoları ile giderlerde görülebilecek artış, yükleme limanında malların gemi küpeştesini geçmesi anından itibaren satıcıdan alıcıya devredilmiş olur.
CFR terimi satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir.

10.6. Mal Bedeli, Sigorta Ve Navlun / Cost, Insurance And Freıght (Cıf)


Bu terim ile satıcı CFR'deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak, malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır. Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder. Alıcı bu terim ile satıcının sigortada sadece minimum kuvertür temin etme yükümlülüğü bulunduğunu bilmelidir.

Bu terim satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir. Bu terim sadece deniz ve iç su taşımacılığında kullanılır. Eğer gemi küpeştesi pratikte bir şey ifade etmiyorsa CIP terimini kullanmak daha uygun olur.

10.7. Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim / Carrıage Paıd To (Cpt)


Bu terim satıcının, malın kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için gerekli navlunu ödediği anlamına gelir. Malın yitik ve hasarına ait rizikolarla birlikte taşıyıcıya teslimden itibaren doğabilecek ek masraflar, malların taşıyıcının nezaretine verilmesinden itibaren satıcıdan alıcıya geçer.

Taşıyıcı bir taşıma sözleşmesinde demir, kara, deniz, hava, içsu taşımacılığı yada bunların birleşmesi sonucu ortaya çıkan taşımacılık işlemini üstlenen kimsedir.

10.8. Taşıma Ücreti Ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim / Carrıage And Insurance Paıd To (Cıp)

Bu terim ile satıcı CPT'deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna arşı kargo sigortası temin etmek durumundadır.
Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder .

10.9. Sınırda Teslim / Delıvered At Frontıer (Daf)


Bu terim satıcının teslim yükümlülüğünün, malların ihraç için gümrükten geçirilip, sınırda belirlenen yer yada noktada ancak bitişik ülkenin gümrük sınırından önce emre hazır tutulmasıyla sona ermesini ifade eder.

Sınır terimi , ihraç ülkesinin sınırı da dahil olmak üzere herhangi bir sınır için kullanılabilir. Dolayısıyla, terimin içinde Söz konusu sınırın her zaman nokta ya da yer belirtilerek kesin şekilde tanımlanmış olması hayati olarak önem taşımaktadır.

10.10. Gemide Teslim / Delıvered Ex Shıp (Des)


Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malı belirlenen varış limanında, gemi bordasında, ithal gümrüğünden geçirmeden alıcının emrine hazır tutmakla sona erer. Satıcı, malların belirlenen varış limanına getirilmesi için gereken tüm gider ve rizikoları üstlenir. Bu terim sadece deniz veya içsu taşımacılığı için kullanılabilir.

10.11. Rıhtımda Teslim ( Gümrük Vergi Ve Harçları Ödenmiş Olarak) / Delıvered Ex Quay(Duty Paid) (Deq)


Rıhtımda Teslim (Gümrük Vergi ve Harçları Ödenmiş Olarak)

Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malları belirlenen varış limanında ithal gümrüğünden geçirilmiş olarak, rıhtım üzerinde alıcı emrine hazır tutmakla sona erer.

Satıcı, malların o noktaya kadar taşınmasıyla ilgili vergi, resim ve diğer harçlarda dahil olmak üzere tüm riziko ve giderleri üstlenir.

Bu terim satıcı dolaylı yada dolaysız yoldan ithal lisansi sağlayamayacaksa kullanılmamalıdır. Eğer taraflar malların alıcı tararfından gümrükten geçirilmesi ve gümrük vergilerinin ödenmesini istiyorlarsa "dutiy paid" yerine "duty unpaid" terimini kullanmalıdır. Eğer taraflar satıcının yükümlülükleri arasından malların ithali için ödenecek bir takım giderleri çıkarmak istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.

10.12. Gümrük Resmi Ödenmemeiş Olarak Teslim / Delıvered Duty Unpaıd (Ddu)

Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde, belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması ve gümrük formalitelerinin yerine getirilmesi ile ilgili riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır (İthalat için ödenmesi gereken vergi resim ve harçlar hariç).

Alıcı malların zamanında ithal için gümrükten çekilmemesinden kaynaklanan ek gider ve rizikoları üstlenmek durumundadır.

Eğer taraflar satıcının gümrük formalitelerini yerine getirip bundan doğabilecek gider ve rizikoları üstlenmesini istiyorlarsa bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.

Eğer taraflar satıcının yükümlülüklerine malların ithali için gerekli bazı giderleri eklemek istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler. Bu terim taşıma şeklinden bağımsız olarak kullanılabilir.

10.13. Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim / Delıvered Duty Paıd (DDP)


Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması, ithal gümrüğünden geçirilmesi için gerekli vergi, resim ve diğer harçlar dahil olmak üzere riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır. EXW terimi satıcı için ne kadar az yükümlülük ifade ediyorsa, DDP terimi de o kadar çok yükümlülük ifade etmektedir.

Benzer Yazılar

Widget by Hoctro | Jack Book