Dış Ticarete Ait Uluslararası Ödeme Şekilleri

U
luslararası emtia ticareti uluslararası ödemelerin en büyük bölümünü teşkil etmektedir. Uluslararası ticarette satılan malların bedelleri konvertibl dövizlerle ödenir. Ödemeler uluslararası işlem yapan bankalar aracılığı ile yapılır. Mal bedelinin ödenmesini sağlayan çeşitli uluslararası ödeme şekilleri vardır.

Ödeme şekillerinin bazıları daha çok alıcının, bazıları da daha çok satıcının yararına olduğunun mal bedelinin hangi ödeme şekline göre ödeneceği taraflar arasında yapılacak pazarlık ve varılacak anlaşma sonucunda belli olur.

Genellikle mal bedeli ödemesinin sevkiyattan sonra yapılması tercih edilir. Ancak sipariş edilen malın üretilmesi için gerekli finansmanın oluşturulması eğer sözleşme hükümleri içinde yer alıyorsa mal bedelinin bir kısmı veya tamamı satıcıya peşin ödenir. Bu durumda satıcıya güvenilmesi veya garanti sağlanması gerekir.

Satıcının mallar sevkedilir edilmez ödemenin yapılacağından emin olmak istemesine karşı alıcı da, satış sözleşmesinde kararlaştırılan nitelikteki malın belirlenen yerden süresi içinde sevk edilmesi ve malın gümrüklerden çekilebilmesi için belirli vesaikin gerekli süre içinde ibraz edilmesi halinde satıcıya ödemenin yapılmasını arzular.

Keza satıcı, alıcının güvenilir ve mali durumunun güçlü olması karşısında satış konusu mala ait ödemenin sevkiyat yapıldıktan veya malın varışından sonra ibraz edeceği sevk vesaiki mukabilinde yapılmasına veyahut vadeli bir poliçenin kabulu karşılığında ödemenin belli bir süre sonra yapılmasına, ya da alıcı tarafından mal satıldıktan sonra ödemeye rıza gösterebilir.
Uluslararası uygulamada kullanılan çeşitli ödeme sistemleri bu farklı isteklerin gerçekleştirilmesine olanak sağlamaktadır.

Mal bedelinin hangi dövizle ve hangi ödeme şekline göre ödeneceği tarafların aralarında yaptıkları satış sözleşmelerinde kararlaştırılır.

PEŞİN ÖDEME
Alıcının, satış sözleşmesi konusu malları bedeli peşin olarak ödendiğinde kontrata uygun süre ve biçimde sevkedilmemesi halinde ilk talebinde ödemenin yapıldığı cins döviz üzerinden geri ödeneceğine dair taahhüdü veya onun hesabına hareket eden yabancı bir bankanın peşin ödeme garantisi mukabilinde, mallar henüz sevk edilmeden sipariş konusu mal bedelinin satıcıya ödettirme şeklidir. Genellikle özel sipariş üzerine üretilen malların satışında kullanılmaktadır.
Peşin ödeme, en fazla ihracatçının yararına olan sattığı malın bedelinin hemen tahsilini sağlayan ithalatçının ödememe ihtimalini ortadan kaldıran ödeme şeklidir. Satıcının sermayesini uzun süre bağlı kalmaktan kurtarır.

Bazı ülkeler kambiyo rejimleriyle, dövizlerin peşin olarak transferini ve ihracatın gerçekleşmemesi dolayısıyla dövizlerin geri iadesini özel kayıtlamalara tabi tutmuştur.

AKREDİTİF (LETTER OF CREDİT)
Tanımı ve Özellikleri
Akreditif bir bankanın şarta bağlı ödeme garantisi olarak tarif edilebilir.
Akreditif bankanın ödeme taahhüdü ile satış bedelinin ödenmesini teminat altına alması ve finansman kolaylığı sağlaması itibariyle en fazla ihracatçıya yararlı bir ödeme şeklidir. Alıcı ve satıcı arasında çıkma olasılığı olan anlaşmazlıkları en aza indirmesi dolayısıyle uluslararası ticarette yaygın olarak kullanılmaktadır.

Akreditif, alıcının bankasına verdiği talimata dayanarak o bankanın yabancı ülkedeki muhabiri aracılığı ile lehdara, belirlenen vesaikin saptanan süre içinde ibrazı karşılığında tarif edilen şekilde ödeme yapılacağına dair verdiği yazılı bir taahhüttür.
Akreditifte ödeme mala veya hizmete değil sadece ibraz olunan vesaike istinaden yapıldığından bu ödeme şekline Vesikalı Kredi (Documentary Credit) de denilmektedir.
Akreditiflerde en az 4 taraf vardır:
i. Amir (Applicant): İthalatçı firma
ii. Amir Banka (Issuing Bank): Akreditif açan banka
iii. Lehdar (Beneficiary): Satıcı firma
iv. İhbar/Teyit eden banka
(Advising/Confirming Banks): Akreditifin açıldığını lehtara ihbar/teyit eden banka
Akreditifde genellikle iki banka vardır. Akreditif küşat eden banka (Issuing Bank) alıcının bankasıdır. İkinci banka, satıcının memleketindeki akreditifi ihbar eden (Advising Bank) bankadır. Bu banka sadece ihbarla yükümlü ise bu hususu akreditif ihbar ederken satıcıya bildirir. Ayrıca bu banka akreditifi teyit ile de yükümlü ise teyit eden banka (Confirming Bank) görevini de yapar.

Amirin talebi ve verdiği talimat üzerine amir banka düzenlediği akreditif mektubunu lehdarın ülkesinde bulunan muhabirine göndererek lehtara ihbar veya teyit etmesini talep eder.
Amir banka tarafından düzenlenen akreditif küşat mektubu şu bilgileri kapsar;
- Akreditifin şekli (Dönülebilir-Dönülemez)
- Numarası
- Düzenlenme yeri ve tarihi
- Geçerlilik süresinin sona erdiği tarih ve yer
- Amirin ismi ve adresi
- Lendarın ismi ve adresi
- İhbar bankasının ismi ve adresi
- Akreditifin döviz tutarı
- Teslim şekli
- Akreditifin ibrazda ödemeli veya vadeli poliçe kabullü veyahut vadeli ödeme nevinden hagisi olduğu
- Kısmi yükleme ve aktarmaya izin verilip verilmediği
- sevk yeri, sevkiyatın şekli ve varış yeri
- Yükleme vadesi
- Malların tanımı
- İstenilen vesaik
- Vadeli poliçe kabullü akreditiflerde istenilen poliçenin tarifi
- İlave Şartlar
- Rambursmanın şekli
- İhbar/teyit eden banka masraflarının hangi tarafa ait olduğu
- Vesaikin yükleme vesikası tarihinden itibaren ibraz süresi
- Akreditifin teyitsiz veya teyitli olduğu
- Akredetifin lehdara ihbar şekli
- Akreditifin "Vesikalı Krediler için Yeknesak Teamül ve Uygulamalar "(MTO'nun Yayın No. 500, 1993 değişikliği)'na tabi olarak düzenlendiğine dair açıklama.
Satın alınan malların ithali için gerekli belgeler akreditifde ibraz edilecek vesaik kapsamında belirtilir. Bu belgeler;
- Ticari Belgeler
- Resmi Belgeler
- Taşıma Belgeleri
- Sigorta Belgeleri
- Finansman Belgeleridir.
Satıcı tarafından, lehine açılan akreditifin alıcı ile yapılan satış sözleşmesine uygun olduğu görüldükten sonra malların sevkiyatı yapılarak, akreditifte istenilen, uygun vesaik ihbar eden bankaya ibraz edilerek akreditifde öngörülen ödeme metoduna ve rambursman şekline göre vesaik bedeli tahsil edilir.

Akreditifin Tabi Olduğu Uluslararası Kurallar
Akreditifin-Milletlerarası Ticaret Odasının Yayın no. 500, 1993 değişikliği "Vesikalı Krediler İçin Yeknesak Teamüller ve Uygulamalar"a tabi olarak ve "Standartlaştırılmış Vesikalı Kredi Formülleri"ne uygun bir biçimde tanzim edilmeleri gereklidir.
AKREDİTİFİN ÖDEME METODUNA GÖRE TÜRLERİ
İbrazda Ödemeli Akreditif (Sight Credit)
Uygun vesaik ibrazında lehtara ödeme yapılmasını gerektiren ve uygulamada yaygın olarak kullanılan akreditif şekli budur.
Vadeli Poliçe İle Kullanılan Akreditif (Acceptance Credit)
Akreditifte öngörülen uygun Vesaikin ibrazında lehtarın amir banka veya muhabir banka üzerine keşide edilecek belirlenen vadeli poliçenin kabul edileceğini ve kabul edilen poliçenin (Draft) vadelerinde ödeneceğini gösteren akreditif türüdür: Kredili satışların finansmanına yarar.

Akreditiflerde genellikle görüldükten veya konşimento tarihinden sonra örneğin: 90, 120, 180 gün veya daha uzun vadeli poliçelerin teyit eden banka veya amir banka üzerine keşide edilmeleri öngörülür. Muhatap banka akreditif vadesi içinde ibraz olunan uygun vesaik üzerine poliçeyi kabul eder. Satıcı dilerse poliçenin vadesine kadar bekleyip vadesinde poliçeyi muhatap bankaya ibraz ederek bedelini tahsil eder, ya da vadesinden önce bankada veya açık piyasada iskonto ettirebilir.
Satıcı ile alıcı arasında yapılan anlaşmaya göre banka kabul komisyonu ile iskonto faizi alıcı veya satıcıya ait olabilir.

Vadeli Akreditif (Deferred Payment Credit)
Akreditifin öngördüğü vesaikin koşullara uygun şekilde ibraz edilmesi karşılığında, vesaik tutarının akreditifte belirlenen bir süre sonra lehdara ödeneceğini taahhüt eden bir akreditif türüdür.

Bu akreditif ithalatçıya satın aldığı malların gümrüğe gelmesinden veya ithalinden sonra bedelinin satıcıya ödenmesini sağlar.

Bu itibarla akreditifte ödeme tarihi, vesaikin ibraz veya yükleme vesikası veyahut fatura tarihinden belli bir süre örneğin vesaik ibrazından 15 gün veya yükleme tarihinden 30 gün sonra olarak belirlenir.

AKREDİTİF AÇMA ŞEKİLLERİ
Akreditif üç şekilde açılabilir:
Dönülebilir Akreditif (Revocable Credit)
Bu şekilde açılan akreditif önceden uyarma veya ihbar yapılmaksızın amirin istediği an iptal veya tadil edilebilir. İhbar eden banka tarafından tediye anına kadar akreditif amir tarafından iptal edilebilir. bu tip akreditif alıcıya azami elastikiyet sağlar. Satıcıyı mal bedelini tahsil etmek problemi karşısında bırakır. Bu nedenle dönülebilir akreditif satıcının alıcıya tam olarak güvendiği hallerde çok az kullanılır.

Dönülemez Teyitsiz Akreditif (Irrevocable, Unconfirmed Credit)
Bu akreditif, akreditif vadesinden önce lehdarın rızası olmaksızın tadil veya iptal edilemez.
Akreditifin lehdarı, belirtilen koşullara uygun vesaiki ihbar eden bankaya ibraz ettiğinde vesaik bedelinin akreditifin ödeme metoduna göre kendisine ödeneceğine dair akreditifi açan bankanın kesin bir taahhüdüne sahiptir. Akreditif teyitsiz olduğundan ihbar eden bankanın ödemenin yapılmasına ilşikin hiçbir sorumluluğu yoktur.

Dönülemez Teyitli Akreditif (Irrevocable Confirmed Credit)
Satıcının ülkesindeki teyit bankasının akreditife, amir bankanın talebi üzerine onun ödeme taahhüdüne ilaveten kendi taahhüdünü eklediği akreditif şeklidir.
Satıcı böylece kendi rızası olmadan tadil ve iptal edilemeyecek akreditif için vade dahilinde şartlara uygun belgeleri ibraz ettiğinde ülkesindeki bankanın akreditifi teyit etmesi dolayısıyle vesaik bedelinin kendisine ödeneceği konusunda kesin güvence içindedir.
Bu akreditif teyit bankasının alacağı yüksek teyit komisyonu dolayısıyla dönülemez teyitsiz akreditife nazaran pahalı bir akreditif şeklidir.

ÖZELLİKLERİ OLAN AKREDİTİFLER
Yukarıda belirtilen akreditifler ilave edilen bazı terim ve sözcüklerle özel anlam ifade eden bir akreditif şekli oluştururlar. Bu akreditifler öreme metotlarının ve açılma şekillerinin usul ve kurallarının yanı sıra kendi özelliklerinin kuralları çerçevesinde kullanılır.
Özellik arzeden akreditifler olarak tanımlıyacağımız bu akreditiflerin uluslararası uygulamada yaygın olarak kullanılanları aşağıda açıklanmıştır.

Devredilebilir Akreditif (Transferable Credit)
Bir veya birden fazla yeni lehdarlara devredilebilen akreditif demektir. Önceki bölümlerde incelenen herhangi bir dönülemez akreditife bu özellik, akreditifin özel şartlarına konulan" Bu akreditif Devredilebilir " (This L/C is transferable) ibaresiyle sağlanır. Normal bir akreditif sonradan da devredilebilir hale dönüştürülebilir.

Bu nevi akreditif, aracı durumunda bulunan veya malı veremeyen lehdara akreditifi malı temin edecek ikinci bir lehtara kısmen veya tamamen devretmesine imkan ve yetki verir.
Devredilebilir akreditif yalnız bir defada bir veya birden fazla lehdara devredilebilir. İlk lehdarın devrettiği ikinci lehdar tarafından akreditif başka bir satıcıya devredilemez.
Devir lehdarın,
i. Fatura değiştirilmesi
ii. Fatura değiştirilmemesi
yollarından birini seçme şekline göre yapılır.
Devredilebilir akreditif şartlar değiştirilmeksizin aynen devrettirilebilri. Şöyle ki lehdar akreditifi fatura değiştirilmeli şekle göre devrederse akreditifte belirtilen şartlardan yalnız birim bedelini azaltma ve vesaik ibraz ve yükleme vadelerini kısaltma hakkına sahiptir. Bu lehdar akreditif yeni lehdar tarafından kullanıldığı zaman yeni lehdarın faturasını alıp yerine akreditif amiri üzerine düzenlediği kendi faturasını ibraz eder. Ödeme bankasınca ikinci lehdarın fatura bedeli ikinci lehdara, bu fatura ile ilk lehdarın faturası arasındaki aracılık ücretine tekabül eden fark ilk lehdara ödenir.

Fatura değiştirilmemesi esasına göre yapılan devirde yeni lehdarın ibraz ettiği fatura ve akreditif şartlarına uygun vesaik akreditifi açan bankaya gönderilir, vesaik bedeli akreditifin ödeme metodunun öngördüğü şekle göre yeni lehdara ödenir.

Kırmızı Şartlı Akreditif (Red Clause Credit)
Hazırlık için kuvertürün kısmen veya tamamen lehdara peşin olarak ödenmesine imkan veren akreditifdir. Önceleri dikkat çekmesi için akreditife bu maddenin kırmızı mürekkeple yazılması dolayısıyle akreditife "Red Clause Credit" kırmızı maddeli akreditif denilmektedir.
Bu akreditif lehdara kırmızı şart miktarını akreditif kuvertüründen peşinen çekme hakkını verir.
Ödeme, lehdara genellikle çekilen paranın akreditif konusu malların satın alınması ve sevkinde kullanılacağına ve vesaikin şartlara uygun olarak vade içinde ibraz edileceğine dair bir taahhütname karşılığında yapılır.

Sevkiyatın yapılmaması ve belgelerin akreditifin geçerlik süresi içinde ibraz edilmemesi halinde peşin ödeme ile ilgili risk ile ihbar ve teyit eden bankaların komisyon ve masrafları amir bankaya ve dolayısıyle alıcıya aittir.

Ancak alıcı satıcının kişisel taahhüdünü yeterli bulmaz ve ona tam olarak güvenemezse onun yerine avansın sevkiyat yapılmadığı takdirde geri ödeneceğine dair bir banka garantisi mukabilinde ödenmesi şartını koyabilir.

Lehdar, uygun vesaik ibraz ettiğinde peşin olarak aldığı miktarı faturada düşülmüş olarak gösterir. Faturanın bakiyesi ödeme bankasınca kendisine ödenir.
Rotatif-Devreden Akreditif (Revolving Credit)
Bir miktarı veya tamamı kullanıldıkça herhangi bir değişiklik yapılmasına gerek kalmadan eski miktar dahilinde yenilenen akreditiftir.

Bu nev'i akreditif vadeye veya kıymete göre devredilebilir.
Müddete bağlı olarak devreden akreditif biriken (Cumulative) veya birikmeyen (Non Cumulative) olabilir. Biriken akreditifte ilk devreden artan miktar, onu izliyen devrede kullanılabilir. Birikmeyen akreditifte kullanılmayan kısmından yararlanılamaz.
Kıymete göre devreden akreditifte, akreditif kullanıldığı zaman belirlenen ilk akreditif vadesi dahilinde yanı miktardaki meblağ kadar tekrar kullanma imkanı doğar. Yani sevk vesaiki ibraz edilerek kullanılna akreditif geçerlik süresi aşılmamak kaydıyle otomatik olarak yenilenir. Kontrolun bir dereceye kadar temin edilebilmesi için kullanılacak toplam meblağın belirtilmesine gerek vardır.

Amir banka ve alıcıyı hudutsuz sorumluluğa maruz bıraktığından bu akreditif kullanışlı değildir.
Karşılıklı Akreditif (Back to-Back Credit)
Satıcının kendi lehine gelen akreditife dayanarak bu akreditifte öngörülen malların temini için açtırdığı akreditife karşılıklı akreditif denilmektedir.

Satcı lehine gelen akreditifin devredilebilir olmadığı veya devredilebilir olsa dahi birimi fiyatı, yükleme ve ibraz vadelerine ilaveten değiştirilmesi gerekli koşulların bulunduğu hallerde karşılıklı akreditif kullanılır. Örneğin, Ülkemizde bir satıcı lehine malların yükleme yeri Türkiye olarak gösterilmiş ve menşe şahadetnamesi ibraz ve malların Türk menşeli olma kaydı bulunmayan bir ihracat akreditifi açılmış olabilir. Satıcı bu malı ülke içinde temin edecek durumda olmadığı zaman bu malları başka bir ülkedeki satıcıdan lamka zorundadır. Bu durumda (Back-to Back Credit) karşılıklı akreditif açılabilir.

Karşılıklı akreditif uygulamasında ihracat akreditif lehdarı bu akreditifi teminat göstererek ikinci akreditif açma talebinde bulunur. İkinci akreditifin amiri durumuna geçen satıcı, ihracat akreditifin kullanılsın veya kullanılmasın ihbar eden bankanın ikinci akreditifin kullanılması dolayısıyla yapacağı ödemeden sorumludur. Tabiidir ki lehdarın talebi üzerine ihracat akreditif teminatına dayalı olarak karşılıklı akreditifi açan banka bu akreditifi ihbar veya teyit eden muhabirine ve ikinci lehdarın karşı ödeme taahhüdü altına girmektedir. Bu itibarla bankanın karşılıklı akreditif açılma talebini kabul etmesi ihracat akreditifinin teyitli olmasının yanısıra öncelikle müşterisinin bu işi başaracağına güvenmesine bağlıdır.

Bununla beraber bankanın karşılıklı akreditif açma zorunda olmadığı bilinmelidir.
Açılacak karşılıklı akreditifte ibrazı istenen vesaikin birinci akreditifte edilen vade limitleri dahilinde tanzim ve ibraz edilmeleri ve öngörülecek ödemenin mutlaka ihracat akreditifinin rambursmanını sağlıyacak bir süre sonrası için taahhüt edilmesi gereklidir.
İhracat akreditif vesaiki tamamlanıp ibraz edilmek suretiyle akreditif bedeli ramburse olunduktan sonra iknici lehtarın vesaik bedeli, kendisine ve ihracat bedeli arasındaki fark ihracat akreditif lehdarına ödenir.

İhtiyat Akreditifi (Stand-By L/C)
Bir ödeme garantisine benzer işleve sahip olup, üçüncü bir şahıs ile yapılmış bulunan sözleşmenin yerine getirilmemesi halinde ödemede bulunulacağını teyit eden akreditiflerdir. Bu tür akreditiflerde akreditifi açan banka akreditif lehdarına karşı bir üçüncü şahıs namına garanti vermektedir. ihtiyat akreditiflerinde ödeme belirli bir işlemin yerine getirilmediği zaman gerçekleştirilmektedir. Genellikle büyük inşaat taahhüt işleri uzun vadeli satışlarda bir teminat olarak kullanılmaktadır.

İHRACATTA TESLİM ŞEKİLLERİ (Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı)
1. Ticari İşletmede Teslim / Ex Works (EXW)
2. Taşıyıcıya Teslim / Free CARRIER (FCA)
3. Gemi Doğurultusunda Teslim / Free Alongside Ship (FAS)
4. Gemi Bordasında Teslim / Free on Board (FOB)
5. Mal Bedeli veya Navlun / Cost and Freight (CFR)
6. Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun / Cost, Insurance and Freight (CIF)
7. Taşıma Ücreti Ödenmiş Olarak Teslim / Carriage Paid To (CPT)
8. Taşıma Ücreti ve Sigorta Ödenmiş Olarak Teslim / Carriage and Insurance Paid To (CIP)
9. Sınırda Teslim / Delivered At Frontier (DAF)
10. Gemide Teslim / Delivered Ex Ship (DES)
11. Rıhtımda Teslim ( Gümrük Vergi ve Harçları Ödenmiş Olarak ) / Delivered Ex Quay (Duty Paid) (DEQ)
12. Gümrük Resmi Ödenmemiş Olarak Teslim / Delivered Duty Unpaid (DDU)
13. Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim / Delivered Duty Paid (DDP)

________________________________________
1) TİCARİ İŞLETMEDE TESLİM / EX WORKS (EXW)
"Ex works" satıcının malları işletmesinde (fabrika,depo v.s.) alıcı emrine hazır tutmakla teslim yükümlülüğünü yerine getirdiği anlamındadır. Satıcı, aksi kararlaştırılmadıkça malın alıcı tarafından sağlanan bir araca yüklenmesinden ya da malların ihraç gümrüğünden geçirilmesinden sorumlu değildir. Alıcı bu noktadan itibaren varış yerine değin, malın taşınması ile ilgili tüm gider ve risklerin yükümlülüğünü taşır. Bu terim tüm satış şekilleri içinde satıcı için en az yükümlülüğü ihtiva eden bir satış şeklidir.
Bu teslim şeklinde sözleşmede belirtilen satış bedeline yalnızca ambalajlanmış mal bedeli dahildir. Yani teslim tarihinden itibaren her türlü nakliye, yükleme, boşaltma ve sigorta masrafları alıcı tarafından ödenmektedir.

________________________________________
2) TAŞIYICIYA TESLİM / FREE CARRIER (FCA)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ihraç gümrüğünden geçirilip, alıcı tarafından belirlenen taşıyıcıya, belirlenen yer ya da noktada teslimi ile son bulur.
Eğer alıcı tarafından kesin bir teslim yeri belirtilmemişse, satıcı taşıyanın malları teslim alacağı yer civarında bir yer belirleyebilir. Ticari uygulamalar taşıyıcı ile sözleşme yapılabilmesi için satısının yardımını gerektirirse (Örneğin demir ve hava yolu taşımacılığında) satıcı riziko ve masraflar alıcıya ait olmak üzere hareket edebilir.

________________________________________
3) GEMİ DOĞRULTUSUNDA MASRAFSIZ (FAS) / FREE ALONGSIDE SHIP (FAS)
(...olarak belirtilen yükleme limanında)
“Gemi Doğrultusunda Masrafsız” terimi, belirtilen yükleme limanında, mallar gemi doğrultusuna yerleştirildikleri zaman, satıcının malları teslim etmesi demektir. Bu durum, bu andan itibaren artık, alıcının, mallara ilişkin bütün masrafları, zıya ve hasar risklerini üstlendiğini ifade eder.
FAS terimi ihraç için malların satıcı tarafından gümrüklenmesini gerektirir.
BU DURUM, İHRACAT İÇİN GEREKLİ GÜMRÜKLEME İŞLEMLERİNİ ALICININ YERİNE GETİRMESİNİ ÖNGÖREN ÖNCEKİ INCOTERMS VERSİYONLARININ AKSİDİR.
Fakat, taraflar malların ihracat için alıcı tarafından gümrüklenmesini isterlerse, bu durum satım sözleşmesine eklenecek açık ifadelerle belirtilmelidir.
Bu terim sadece deniz veya içsu taşımacılığında kullanılabilir.

________________________________________
4) GEMİ BORDASINDA TESLİM / FREE ON BOARD (FOB)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü belirlenen yükleme limanında mallar gemi küpeştesini açtığı andan itibaren yerine getirilmiş olur. Mallarla ilgili tüm gider yitik veya hasar rizikoları bu noktadan itibaren alıcı tarafından üstlenilir. Eğer gemi küpeştesi pratikte birşey ifade etmiyorsa (örneğin roll-on/roll-off veya konteyner taşımacılığında olduğu gibi) FCA teriminin kulanılması daha doğru olur.

________________________________________
5) MAL BEDELİ veya NAVLUN / COST AND FREIGHT( CFR)
Bu terim ile satıcı belirlenen varış limanına malı gönderebilmek için gerekli tüm giderleri ve navlunu ödemek zorundadır. Ancak malla ilgili yitik bir hasar rizikoları ile giderlerde görülebilecek artış, yükleme limanında malların gemi küpeştesini geçmesi anından itibaren satıcıdan alıcıya devredilmiş olur.
CFR terimi satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir.

________________________________________
6) MAL BEDELİ, SİGORTA ve NAVLUN / COST, INSURANCE AND FREIGHT (CIF)
Bu terim ile satıcı CFR'deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak, malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı deniz sigortası temin etmek durumundadır. Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder. Alıcı bu terim ile satıcının sigortada sadece minimum kuvertür temin etme yükümlülüğü bulunduğunu bilmelidir.
Bu terim satıcının ihraç için malları gümrükten geçirmesi gerektiğini belirtir. Bu terim sadece deniz ve iç su taşımacılığında kullanılır. Eğer gemi küpeştesi pratikte birşey ifade etmiyorsa CIP terimini kullanmak daha uygun olur.

________________________________________
7) TAŞIMA ÜCRETİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM / CARRIAGE PAID TO (CPT)
Bu terim satıcının, malın kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için gerekli navlunu ödediği anlamına gelir. Malın yitik ve hasarına ait rizikolarla birlikte taşıyıcıya teslimden itibaren doğabilecek ek masraflar, malların taşıyıcının nezaretine verilmesinden itibaren satıcıdan alıcıya geçer.
Taşıyıcı bir taşıma sözleşmesinde demir, kara, deniz, hava, içsu taşımacılığı ya da bunların birleşmesi sonucu ortaya çıkan taşımacılık işlemini üstlenen kimsedir.

________________________________________
8) TAŞIMA ÜCRETİ ve SİGORTA ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM / CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO (CIP)
Bu terim ile satıcı CPT'deki yükümlülüklerine aynen sahiptir. Ancak ek olarak malların taşınması sırasında yitik veya hasar rizikosuna karşı kargo sigortası temin etmek durumundadır.
Satıcı sigorta sözleşmesini yapar ve sigorta primini öder .
________________________________________
9) SINIRDA TESLİM / DELIVERED AT FRONTIER (DAF)
Bu terim satıcının teslim yükümlülüğünün, malların ihraç için gümrükten geçirilip, sınırda belirlenen yer ya da noktada ancak bitişik ülkenin gümrük sınırından önce emre hazır tutulmasıyla sona ermesini ifade eder.
Sınır terimi , ihraç ülkesinin sınırı da dahil olmak üzere herhangi bir sınır için kullanılabilir. Dolayısıyla, terimin içinde sözkonusu sınırın her zaman nokta ya da yer belirtilerek kesin şekilde tanımlanmış olması hayati olarak önem taşımaktadır.

________________________________________
10) GEMİDE TESLİM / DELIVERED EX SHIP (DES)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malı belirlenen varış limanında, gemi bordasında, ithal gümrüğünden geçirmeden alıcının emrine hazır tutmakla sona erer. Satıcı, malların belirlenen varış limanına getirilmesi için gereken tüm gider ve rizikoları üstlenir. Bu terim sadece deniz veya içsu taşımacılığı için kullanılabilir.
________________________________________
11) RIHTIMDA TESLİM / DELIVERED EX QUAY(Duty Paid) (DEQ)
(varış limanı ... olarak belirtilmek suretiyle)
“Rıhtımda teslim” terimi, satıcının, belirlenen varış limanındaki rıhtımda (iskelede), ithalat için gerekli gümrükleme işlemleri yerine getirilmemiş olarak alıcının tasarrufuna bırakmakla malları teslim ettiğini ifade eder. Satıcı, malların belirlenen varış limanına taşınması ve rıhtıma (iskeleye) boşaltılmasına ilişkin bütün hasar ve masrafları üstlenmelidir. DEQ terimi, malların ithalat için gümrüklenmesi ve bununla ilgili tüm işlemlerin, vergilerin, resim ve diğer harçların ödenmesi yükümlülüğü alıcının üstlenmesini öngörür.

BU DURUM, İTHALAT İÇİN GEREKLİ GÜMRÜKLEME İŞLEMLERİNİ SATICININ YERİNE GETİRMESİNİ ÖNGÖREN ÖNCEKİ INCOTERM VERSİYONLARININ AKSİDİR.
Fakat taraflar malların ithalinde ödenen masrafları kısmen veya tamamen satıcının yükümlülükleri arasına katmak isterlerse, bu durum satış sözleşmesine bu amaçla eklenecek açık bir ifade ile aydınlığa kavuşturulmalıdır.

Bu terim sadece mallar denizyolu veya içsu veya çok vasıtalı taşıma ile varma limanında gemiden rıhtıma (iskeleye) boşaltılmakla teslim edilecekse kullanılabilir. Bununla beraber taraflar malların rıhtımdan limanın içinde veya dışında başka bir yere aktarılmasına ilişkin hasar ve masrafları satıcının yükümlülükleri arasına katmak isterlerse, DDU veya DDP terimleri kullanılmalıdır.
________________________________________
12) GÜMRÜK RESMİ ÖDENMEMİŞ OLARAK TESLİM / DELIVERED DUTY UNPAID (DDU)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde, belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması ve gümrük formalitelerinin yerine getirilmesi ile ilgili riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır (İthalat için ödenmesi gereken vergi resim ve harçlar hariç).

Alıcı malların zamanında ithal için gümrükten çekilmemesinden kaynaklanan ek gider ve rizikoları üstlenmek durumundadır.

Eğer taraflar satıcının gümrük formalitelerini yerine getirip bundan doğabilecek gider ve rizikoları üstlenmesini istiyorlarsa bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekleyerek kesinleştirmelidirler.
Eğer taraflar satıcının yükümlülüklerine malların ithali için gerekli bazı giderleri eklemek istiyorlarsa (KDV gibi) bunu, bu etkiyi yaratacak sözcükler ekliyerek kesinleştirmelidirler. Bu terim taşıma şeklinden bağımsız olarak kullanılabilir.
________________________________________
13) GÜMRÜK RESMİ ÖDENMİŞ OLARAK TESLİM / DELIVERED DUTY PAID (DDP)
Bu terim ile satıcının teslim yükümlülüğü, malların ithal ülkesinde belirlenen yerde emre hazır tutulması ile sona erer. Satıcı, malların o noktaya kadar taşınması, ithal gümrüğünden geçirilmesi için gerekli vergi, resim ve diğer harçlar dahil olmak üzere riziko ve giderleri üstlenmek durumundadır. EXW terimi satıcı için ne kadar az yükümlülük ifade ediyorsa, DDP terimi de o kadar çok yükümlülük ifade etmektedir.

İhracatta Kullanılan Uluslararası Dökümünlar (Kaynak: İGEME Yayınları)
• Sevk Belgesi: Konşimento (Bill of Lading)
• Sigorta Belgesi
• Ticari Faturalar
• Diğer Belgeler
• MESLEK KURULUŞLARINCA TASDİK EDİLEN BELGELER
• ATR. DOLAŞIM BELGESİ VERİLEN ÜLKELER
• EUR.1 VERİLEN EFTA ÜLKELERİ
• ÖZEL MENŞE (FORMA) VERİLEN ÜLKELER
• İSRAİL'LE İLGİLİ BOYKOT TASDİKİ İSTEYEN ÜLKELER
________________________________________
Sevk Belgesi: Konşimento (Bill of Lading)
Tren, uçak veya gemi ile yapılan taşımacılıkta kullanılan ve malın taşımak üzere teslim alındığını ve varış noktasında konşimento sahibine teslim edileceğini gösteren kıymetli evrak niteliğinde bir belgedir.
Konşimento'da bulunması gereken zorunlu unsurlar şunlardır:
1) Düzenleyen kimsenin imzası (Taşıyan veya onun yetkili kıldığı kişi)
2) Taşıyanın adı ve soyadı veya ticaret ünvanı
3) Taşınan malın cinsi, ölçüsü (sayı, uzunluk vs.) markası, ve diğer özelliklerine ait bilgiler
4) Tanzim tarihi ve yeri
5) Kaç nüsha olarak düzenlendiği
Zorunlu olmasa da konşimento'da bulunması önemli olabilecek unsurlar ise şunlardır;
6) Kaptanın adı
7) Yükletenin adı
8) Gönderilenin adı
9) Geminin adı ve uyruğu
10) Yükleme limanı
11) Boşaltma limanı
12) Navlun
13) Diğer kayıtlar
Konşimento genelde deniz taşımacılığında kullanılmaktadır. Hava taşımacılığında ise aynı anlamda ve benzer bilgileri içeren konşimentolar kullanılmaktadır. Kara taşımacılığında ise "Yük Senedi" kullanılmaktadır.
Sigorta Belgesi
CIF veya CI teslim şekline göre yapılan ihracatta sözkonusu olmaktadır. İthalatçının verdiği bilgiler ve talimat doğrultusunda ve ithalatçı hesabına ihracatçı tarafından yaptırılmaktadır.
Dış ticarette, söz konusu olan ticari mal rizikolara karşı sigorta ettirilmiş olmaktadır.
Ticari Faturalar
Fatura, satılan bir malın niteliği, ölçüsü ile birim satış fiyatını ve toplam bedeli gösteren bir belge olmaktadır. Satıcı tarafından düzenlenmekte ve alıcıya verilmektedir.
- Proforma Fatura
Anlaşma safhasında ihracatçı tarafından malın birim fiyatının, özelliklerinin ve satış şartlarının yer aldığı, bilgi verme amacını güden bir teklifname niteliğindeki fatura olmaktadır.
- Orjinal Fatura
* Satış işleminin gerçekleşmesinden sonra düzenlenen bir faturadır.
* Orjinal fatura satış sözleşmesini belgeleyen veya satış sözleşmesinin var olduğuna dair kesin karine oluşturan bir belge olmaktadır.
* İthalat veya ihracatta, gümrük işlemlerinin yapılması ve vergilerin hesaplanması için orjinal fatura gerekmektedir.
* Orjinal fatura ihracatçı tarafından banka aracılığı ile ithalatçıya gönderilmektedir.
- Navlun Faturası
CF veya CIF satışta, navlun satıcı tarafından ödenmektedir. Mal ile ilgili satış faturasında, navlun tutarı mal bedeline dahil olarak veya ayrı olarak gösterilebilmektedir. Bu faturaya Navlun Faturası denmektedir.
Akreditif, mal bedeli ile birlikte navlun bedelini de içeriyorsa, konişmento ve diğer sevk belgesi üzerinde "Navlunu ödenmiştir" kaydının bulunması gerekmektedir.
Diğer Belgeler
Yukarıda belirtilen belgelerden başka ülke mevzuatına, malın özelliğine ve satış sözleşmesine göre başka belgeler de zorunlu olabilmektedir. Bunlar;
- Menşe Şehadetnamesi
İhracatçının bağlı bulunduğu Ticaret Odası tarafından tasdik edilen ve ihraç konusu malın menşeini, yani imal edildiği veya üretildiği ülkeyi gösteren belgedir. (Bu belge Harçlar Kanunu'na ekli 8 sayılı tarifeye göre harca tabidir.)
Genelleştirilmiş Preferanslar Sisteminin sağladığı tavizli gümrük oranlarından yararlanılması için preferans tanıyan ülkelere yapılacak ihracatta özel bir menşe şehadetnamesi (Form-A) düzenlenmesi gerekmektedir.
- Çeki Listesi
Çeki Listesi, hangi taşıta ne kadar mal yüklendiğini, her birim, paket, çuval, vs. ağırlığı içermektedir. Gümrük idarelince ve hasar halinde sigorta şirketlerince istenebilmektedir.
- ATR Dolaşım Belgeleri
Avrupa Topluluğu ülkelerine yapılan ihracatta düzenlenen belgelerdir. İhracatçı ülkenin gümrük idaresi tarafından düzenlenmektedir ve ithalatçıya gümrük indiriminden yararlanma hakkını vermektedir.
A.TR Dolaşım Belgesi, Türkiye'den Topluluğa veya Topluluktan Türkiye'ye doğrudan nakledilen eşya için düzenlenir.
Bu belgeler ihracatçının bağlı bulunduğu Ticaret Odası tarafından tasdik edilmektedir.
-EUR.1. Dolaşım Sertifikası
Türkiye ile EFTA Ülkeleri arasında mevcut olan Serbest Ticaret Anlaşması gereği,
EUR.1. Belgeleri, EFTA Üyesi Ülkelere (İsviçre, Norveç, İzlanda ve Liechtenstein) yapılan ihracatta aranan belgedir.
Bu belge, TOBB- Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'ne bağlı ihracatçının üyesi olduğu Oda'larca tasdiklenmektedir.
Bu belgenin temininde başvuru ve onay mercii ihracatçının bğlı bulunduğu Oda'dır. Önce EUR.1. formu temin edilerek doldurulur ve buna dilekçe, gerçek fatura (Maliye Bakanlığı'ndan onaylı kontrol makbuzu veya noter tasdikli ticari fatura) ve talepname eklenerek Oda'ya müracaat edilir.
- Sağlık Sertifikası
İhraç konusu malın sağlık koşullarına uygun olup olmadığını gösteren belge niteliğindedir. Tarım, Orman ve Köyişleri Bakanlığı yada Üniversitelerin ilgili bölümlerinden alınmaktadır.
- Analiz Raporu
Tahlili gerektiren, özellikle gıda ve kimyasal maddelerde gerekli olabilmektedir. Genelde üniversitelerin ilgili bölümlerince hazırlanmaktadır.
- Koli Müfredat listesi
Koliye ait faturaya sığmayacak kadar kapsamlı bilgiler bu listeye dökülmektedir. Gümrüklerce ve hasar halinde sigorta şirketlerince talep edilmektedir.
MESLEK KURULUŞLARINCA TASDİK EDİLEN BELGELER
(İHRACATÇI BİRLİKLERİ, TİCARET ve SANAYİ ODALARI, TİCARET ODALARI, SANAYİ ODALARI, DENİZ TİCARET ODALARI)
A) A-TR I
B) A-TR3
C) MENŞE ŞEHADETNAMESİ
D) GSP'YE GÖRE MENŞE ŞEHADETNAMESİ (Form A)
E) EUR.1 BELGESİ
Eğer kotaya tabi olan mallar İhracatçı Birliklerinin çalışma kapsamındaki mallar ise sözkonusu Birlikler, diğer durumda ise Odalar yetkili onay mercii durumundadırlar.
________________________________________
ATR.1 DOLAŞIM BELGESİ VERİLEN ÜLKELER
ALMANYA
AVUSTURYA
BELÇİKA
DANİMARKA
FİNLANDİYA
FRANSA
HOLLANDA
İNGİLTERE
İRLANDA
İSPANYA
İSVEÇ
İTALYA
LÜKSEMBURG
MONAKO
PORTEKİZ
YUNANİSTAN
EUR.1 VERİLEN EFTA ÜLKELERİ
İSVİÇRE
İZLANDA
LIECHTENSTEIN
NORVEÇ
ÖZEL MENŞE (FORMA) VERİLEN ÜLKELER
KANADA
ÇEK CUMHURİYETİ
AVUSTRALYA
YENİ ZELANDA
JAPONYA
RUSYA FEDERASYONU
BDT
İSRAİL'LE İLGİLİ BOYKOT TASDİKİ İSTEYEN ÜLKELER
BAE
DUBAI
IRAK
KATAR
KUVEYT
LİBYA
SUDAN
SUUDİ ARABİSTAN
YEMEN
DİĞER
- ROMANYA , GAT MENŞE İSTİYOR. (ITO ONAYLI)
- PAKİSTAN VE HİNDİSTAN , EKO MENŞE İSTİYOR. (ITO ONAYLI)
- MEKSİKA , FİRMANIN HAZIRLADIĞI ÖZEL MENŞE İSTİYOR. (ITO ONAYLI)

Benzer Yazılar

Widget by Hoctro | Jack Book